Bokt.nl

**Geplaatst**: 04-09-17 12:38

Geplaatst: 04-09-17 12:38

Je hebt nogal wat verschillende manieren van schrikken.

Het schrikken wanneer je met vreemde dingen komt. Een vliegenspray, eerste dekje op de rug. Het is een natuurlijke reactie. Maar een paard kan vrij snel leren om het niet te doen, mits je de juiste leertechnieken toepast. Er zijn grote voordelen als je het jong leert, maar het kan ook zeker later gewoon aangeleerd worden.
Overigens is het niet zo dat ze het dan gewoon maar altijd accepteren, er blijven altijd paarden die het geluid van een vliegenspray vervelend vinden. Dan is het een kwestie van kiezen of je gehoorzaamheid gaat afdwingen of je een alternatief gaat zoeken.

Dan heb je nog schrikken van dingen op afstand. Het roofdier nadert in de bosjes en het paard schrikt en reageert instinctief... "doei ik ben weg of "nope daar ga ik niet heen". Die schrikreacties gaan heel snel. Zulke reacties dempen heeft vaak veel te maken met hoe snel kun je zelf reageren en hoe goed ben je in je gedragen als leider. Immers een leider bepaald of de kudde op hol gaat. Als jij zegt, "hee das niks. Ga eens aan het werk" dan zullen de meeste paarden daar positief op reageren. (Enkele echte leiders daargelaten) De meeste mensen verstarren zelf, of wiebelen al even als ze denken dat er iets gaat gebeuren. Dat is al genoeg voor een paard.

De vaakte van schrikken kan natuurlijk wel beïnvloed worden door dingen van buiten. Bewezen is dat vormen van huisvesting (drukte/rust, uitzicht, lichtinval), voeding, lichamelijke gezondheid en geestelijke gezondheid invloed hebben op schrikreacties. Een onbalans in 1 van die dingen kan best heftige effecten hebben op dat gebied, die effecten zijn ook niet voor elk paard het zelfde.

**Geplaatst**: 04-09-17 12:47

Geplaatst: 04-09-17 12:47

Veulen84 schreef:
Bewezen is dat vormen van huisvesting (drukte/rust, uitzicht, lichtinval), voeding, lichamelijke gezondheid en geestelijke gezondheid invloed hebben op schrikreacties. Een onbalans in 1 van die dingen kan best heftige effecten hebben op dat gebied, die effecten zijn ook niet voor elk paard het zelfde.

Eens
Mijn zus heeft bijvoorbeeld een merrie die niet gestald mag worden in een kleine stal of op een drukke gang. Dan gaat die merrie door het lint en wordt agressief.

Mijn vorige pony vond alles best, is in dezelfde manege 3x van stal gewisseld en was totaal geen probleem.
Mijn huidige paardje gaan ze niet verwisselen omdat hij stressgevoelig is en ook veel tijd nodig had om aan de nieuwe omgeving te wennen.
Schrikken van een bepaald lichtinval doet hij ook, in de piste kan hij soms ineens een rare bocht maken omdat een zonnestraal dan in het zand een gele streep maakt.
Hij is niet zadelmak maar ik train hem aan de hand om hem aan vanalles te laten wennen, dan zal het onder het zadel een sruk vlotter gaan hoop ik.

**Geplaatst**: 04-09-17 12:53

Geplaatst: 04-09-17 12:53

Ik geloof echt wel dat schrikachtig een gedeelte aangeleerd, maar een zeer groot gedeelte ook karakter is. Ik heb een zeer kijkerig tuigpaard. Nu schijnen tuigpaarden zoiezo vaker kijkerig te zijn (ofwel - gedeeltelijk gefokt). Is tot haar 6e jaar weinig tot niks mee gebeurt, dat zal ook wel schelen. Mijn paard heeft gelukkig helemaal geen heftige reacties, maar reageert van nature wel op meer dingen dan meeste andere paarden op stal. Als ik buitenrij met andere paarden is de mijne per definitie sneller van slag van een verkeerd geparkeerde auto, een bordje, een hek wat er eerder niet stond. Zo vaak meegemaakt dat paarden van mijn mede buitenritruiters echt nog niet eens reageren op dingen die de mijne doodeng vind. Dit heeft ze altijd al gehad, met iedere ruiter die erop zit. Het is te corrigeren, maar wel een feit dat dit bij haar gewoon sneller nodig is en moeilijker dan bij de meeste paarden.

Als geen enkel paard schrikachtig wordt geboren zou dit betekenen dat als iemand 2 verschillende veulens zou opvoeden deze exact hetzelfde zouden moeten worden qua nerveuzigheid. Daar geloof ik helemaal niks van.

**Geplaatst**: 04-09-17 13:02

Geplaatst: 04-09-17 13:02

Bedenk ook dat schrikachtig een subjectief begrip is. wat de een wakker en alert noemt vind een ander een rillerig paard.

**Geplaatst**: 04-09-17 13:04

Geplaatst: 04-09-17 13:04

Mijn (nog niet beleerde) driejarige heb ik vanaf dat ze 10 maand was, en vanaf het begin kon ik al heel duidelijk een onverstoorbaar karakter zien. Een yogabal was leuk, wapperende lintjes waren leuk, een boombox was ook wel leuk.. Nieuwe dingen zijn over het algemeen niet eng, maar boeiend. Ik heb haar maar 1 keer zien verschrikken en een hups opzij maken, en dat was van een ander, dominant paard dat ineens heel snel op haar af kwam rennen van achteren.

Spoiler:
Genant genoeg is het zelfs zo dat de stalbaas van waar ze nu staat liever niet meer met een tractor in de wei rijdt, omdat mijn pony daar gewoon leuk bij gaat staan, achteraan loopt, en aan gaat snuffelen terwijl de arme man doodsangsten uitstaat dat hij haar per ongeluk aanrijdt.

Ze is ook al een keer vol interesse in een grote voorraadkast vol spullen gelopen die ze hadden open gelaten "omdat de paarden er meestal wel wegblijven". Nou, niet dus. Maar was toen ook heel rustig weer makkelijk uit de kast te leiden.

Gek genoeg heb ik hier (bijna) niks in opgevoed. Meer dan een incidentele wandeling over het terrein en ietsjes op de weg heeft ze niet gehad. Ze heeft de eerste 10 maand van haar leven wel gestaan op een stal waar veel gebeurde (een zorgboerderij, dus veel kinderen en onvoorspelbare mensen, allerlei dieren van koeien en schapen tot (drukke) honden en katten, en ook regelmatig auto's, busjes, en andere grote voertuigen die over het terrein reden), maar ik ken paarden die daar geboren zijn in hetzelfde jaar, in dezelfde kudde, die juist wel heel afwachtend en schrikachtig zijn.

Ik denk dat het voor een groot deel erfelijk is, ik ken haar beide ouders en die waren ook heel koel en nieuwsgierig. Misschien zit er ook deels opvoeding van de moeder in, aangezien ze kuddegedrag van deze merrie heeft geleerd op die drukke stal. Ik hoop wel dat dit gedrag doorzet als ze later op buitenrit gaat.

**Geplaatst**: 04-09-17 13:32

Geplaatst: 04-09-17 13:32

fransje23 schreef:
Bedenk ook dat schrikachtig een subjectief begrip is. wat de een wakker en alert noemt vind een ander een rillerig paard.

Helemaal mee eens.

Maar dan nog zal het ene paard rustiger van karakter zijn dan de ander.
En zal de ene ruiter hem suf en saai vinden en de ander perfect te rijden.

**Geplaatst**: 04-09-17 13:35

Geplaatst: 04-09-17 13:35

Ach ja, ik heb zelf ook een echte schrikker en vind het bij haar echt een karaktertrek. Ze schrikt al van haar eigen plasgaatje in het zand _O-

Maarrrr, ook ondervind ik iets heel anders mbt haar schrikreactie's. Zij is er één die ontzettend haar best wil doen en ook hetgeen gevraagd wordt doet ze echt haar best voor. Dit vergt soms van haar concentratievermogen. Als er dan o.a iemand ineens voorbij loopt of langs de bak staat is een stevige schrikreactie het gevolg.

**Geplaatst**: 04-09-17 13:39

Geplaatst: 04-09-17 13:39

Inxs schreef:
Ach ja, ik heb zelf ook een echte schrikker en vind het bij haar echt een karaktertrek. Ze schrikt al van haar eigen plasgaatje in het zand

Maarrrr, ook ondervind ik iets heel anders mbt haar schrikreactie's. Zij is er één die ontzettend haar best wil doen en ook hetgeen gevraagd wordt doet ze echt haar best voor. Dit vergt soms van haar concentratievermogen. Als er dan o.a iemand ineens voorbij loopt of langs de bak staat is een stevige schrikreactie het gevolg.

Nja die van mij schrikt zelfs al van zijn eigen staart tegen zijn benen. :')

dan rent hij eventjes met de kont ingetrokken naar voren om dan weer verder te draven aan de longe. Hij heeft wel een prachtige dikke staart.

Dat plots schrikken van een voorbijganger ofzo herken ik ook wel als ik met iets bezig ben wat zijn concentratie vraagt. Maar dat is inmiddels wel geminderd, hij kijkt op en dan is het wel goed. Maar voorheen ook echt heftig schrikken ja.

**Geplaatst**: 04-09-17 15:12

Geplaatst: 04-09-17 15:12

Ik geloof absoluut dat meer schrikkerigheid is aangeboren en dus ligt verscholen in het karakter!!Een hittepetit kun je absoluut dapperder maken maar als het echt "eng" wordt zal zijn vluchtinstinct het overnemen! Mijn ervaring is dat brutalere paarden eerder in de vechtmodus schieten en bangere paarden het eerder op een vluchten zetten!

Mijn merrie hittepetit eerste klas!
Afbeelding

En haar dochter: beduidend een stuk koeler!

Afbeelding

Heel bewust ook voor koeler bloed gekozen!
Beide dames worden op dezelfde manier opgevoed en t verschil is nu al merkbaar!

**Geplaatst**: 04-09-17 15:26

Geplaatst: 04-09-17 15:26

fransje23 schreef:
Bedenk ook dat schrikachtig een subjectief begrip is. wat de een wakker en alert noemt vind een ander een rillerig paard.

Ontzettend mee eens! Gisteren was ik op buitenrit met mijn jonge paard met een (oud) stalgenoot. Hij was wat fris op de heenweg en daardoor was alles wat spannender. Ik vond hem desondanks heel braaf en hij werd al snel weer ontspannen. Terwijl zij aangaf dat ze blij was dat ik reed, want zij zou er zenuwachtig van worden. Dus zo zie je maar dat je daar allebei een hele andere opvatting van kunt hebben en dus ook een ander effect op het paard.

Daarnaast heb ik wel gemerkt dat omgeving ook heel erg van invloed is. Ik ga altijd hetzelfde om met mijn ruin, maar op z'n oude stal werd hij 5 meter na de wei onrustig/onzeker. Nu op z'n nieuwe stal kan ik in ontspanning buiten rijden, ver van stal vandaan. Ook in de omgang is hij veel relaxter en kalmer, sinds hij 's nachts weer op stal staat. Gek genoeg.

**Geplaatst**: 05-09-17 19:28

Geplaatst: 05-09-17 19:28

Kelly_ann schreef:
Onlangs hadden wij op stal een kleine 'discussie' over paarden die 'spoken' ofwel snel wat schrikachtig zijn, kijkerig, wegspringen etc.

Want in hoeverre spelen karakter eigenschappen van het paard mee, bloedlijnen, ras etc.

Of is het zien van bak of boskabouters aangeleerd. Als ruiter ga je altijd op een bepaalde manier om met een schrikreactie.
Wat voor invloed heeft dat op het paard?

En misschien nog wel interessanter, zijn er duidelijke veranderingen mogelijk bij een andere manier van rijden /trainen?

Het is een combinatie tussen aangeboren en aangeleerd. Je zou kunnen zeggen in combinatie met omgevingsfactoren.

Het ene paard wordt geboren met een kalm en nieuwsgierig karakter, het andere paard wordt geboren met een meer nerveus karakter.
Paarden zijn natuurlijk allemaal nog steeds prooidieren, dus zijn allemaal ingesteld om veiligheid en comfort zoeken en zijn hele snelle leerlingen als het gaat om (naar hun idee) onveilige situaties. Vaak is daar maar één slechte ervaring voor nodig.

Aangeleerd gedrag is deels bewust aangeleerd gedrag en deels onbewust.
Je paard leert van elke ervaring. Een kalm paard die volledig prikkelarm opgegroeid is in een weilandje achteraf, kan dus soms angstiger zijn dan een meer angstig aangelegd paard die op een kinderboerderij is opgegroeid naast een drukke snelweg.

Je kan natuurlijk ook bewust je paard aanleren om kalm te blijven, daar moet je je wel even in verdiepen (heel veel mensen werken met dit soort technieken: Parelli, Tristan Tucker, Warwick Schiller, Andrew Mclean, etc etc). Je gaat je paard dan heel bewust leren om kalm te blijven bij spannende situaties. Als je dat goed doet, zal je paard actief proberen om ontspannen te blijven.

Als je je paard niet op de juiste manier blootstelt aan dingen, kan je ook het omgekeerde bereiken: je kan je paard ook banger maken.
Neem even het voorbeeld van de enge hoek in de bak. Elke keer je paard met druk de hoek in rijden, kán averechts werken, omdat je paard die hoek gaat associeren met druk van de ruiter.

Nog even heel specifiek over schrikken, wegspringen en bakkabouters: meestal wordt het erger als het paard zich meer gespannen voelt. Veel paarden zijn bijvoorbeeld meer gespannen als ze geen soortgenoten mee hebben, dus bijvoorbeeld alleen op buitenrit. Dan schrikken sommigen paarden constant van alles en nogwat.

Veel paarden zijn vrij gespannen bij dressuuroefeningen en dan zie je vaak dat schrikken erger is. Als je paard tijdens de training wel schrikt van dingen waar hij aan een los teugeltjes niet van schrikt, dan moet je zorgen dat je veel meer pauzes neemt en veel meer ontspanning meeneemt.

Beetje hetzelfde als dat je lekker in de tuin zit in het zonnetje en je hoort een gek geluid, dan zal je waarschijnlijk niet schrikken en even gaan kijken wat de buurman nu weer aan het doen is

Als je dat zelfde geluid hoort als je s'nachts alleen thuis bent en net jaws aan het kijken bent

, schrik je je helemaal dood en kan je jezelf helemaal gek maken

Mijn ervaring met training is dat dat laatste heel belangrijk is. Zorgen dat je ten alle tijden je paard kan laten ontspannen en dat je elke "enge" ervaring (hoe erg je ook vind dat je paard zichzelf aanstelt

) op een ontspannen manier afsluit.

**Geplaatst**: 05-09-17 19:59

Geplaatst: 05-09-17 19:59

Ieder paard is een vluchtdier en schrikken is overleving.

Binnen de kudde gelden wel codes 'wie doet wat': het veulen moet mee met mama en de alfahengst onderzoekt wat mogelijk niet pluis is.

En als je je dier goed opvoedt, liefst van veulen af aan, is het dier aan veel gekke dingen gewend (= geen behoefte om te vluchten) en heeft het dier het gevoel dat wij als mensen de veilige haven zijn.

Mijn liefste bangeschijt holt met enige regelmaat hard weg in de paddock om bij mij te komen schuilen.
En zo werkt het ook als ik in het zadel zit: zij schrikt ("Monster!") ik adem door en zij kalmeert.
Vreselijk braaf en zijn soort is ze reuze dapper: niet weghollen als en omdat ik rustig adem...

Heeft ze haar dag niet, stijg ik na 3x vluchten af.
Nee, ze heeft dan niet "haar zin ofzo", ik begin dan zelf bang te worden en ik wil mijn positie in het zadel als betrouwbare leider niet kwijt.
(Op sommige dagen doet ze precies hetzelfde in de wei als ze met haar vrienden buiten staat. Het beest is echt bang.)

**Geplaatst**: 05-09-17 20:11

Geplaatst: 05-09-17 20:11

De een is nou eenmaal moediger dan de ander, dat zie je al op dag 1 als ze voor het eerst de box uitkomen.
De een blijft angstvallig in de schaduw van zijn moeder en de ander staat meteen al achterop je erf terwijl het de moeder in paniek achterlaat.

Hoe ze ermee omgaan met rijden is een ander verhaal echter binnen bepaalde grenzen.
Je kan van een paard met een klein hartje niet zo snel een grootmoedig terreinpaard maken als 1 die van nature al in is voor een uitdaging.

Zo heb je ook vechters en vluchters. De vluchter is eigenlijk makkelijker want die kun je leren omgaan met zijn schrikreactie. Een vechter blijft doorgaans toch altijd wel wat sneller beledigd.

Schrikken omzetten in een vluchtreactie is bij een rij/men paard overwegend een gat in de opvoeding.

Er zijn overigens onderzoeken gedaan naar de invloed van de opvoeder (merrie).
Volbloeden die bij een koudbloed pleegmoeder stonden waren gemiddeld minder gemotiveerd om het uiterste te geven.

**Geplaatst**: 05-09-17 20:39

Geplaatst: 05-09-17 20:39

yarrah schreef:
bruintje123 schreef:
Dat is gewoon zeiken en word imo door de ruiter in stand gehouden.

klopt

Oef. Jullie bestraffen dus angst? Hoe verwacht je dan ooit dat het paard een betrouwbare leider in je ziet?

Voorbeeld:

Paard schrikt in hoek van de bak van rattengeritsel (onhoorbaar voor ons). Jij vindt dat hij zeikt en straft hem af. Paard is dus al bang, en vervolgens reageert diegene die hij moeten kunnen vertrouwen ook nog eens boos. Merkwaardige gang van zaken?

**Geplaatst**: 05-09-17 20:49

Geplaatst: 05-09-17 20:49

Gewoon aan het werk en aan de hulp houden zo'n ritselsaar dan heeft hij helemaal geen tijd om spoken te zoeken.

**Geplaatst**: 05-09-17 21:00

Re: Schrikachtig, karakter of aangeleerd?

Geplaatst: 05-09-17 21:00

Op het moment 'dat er een muis niest' en mijn bangerd wil naar links, duw ik "terug, graag!" met mijn linkerdij.
Een seconde later ontspan ik mijn schouders en voel het contact en vraag bijvoorbeeld stelling gevolgd door 3 centimeter halsstrekken en "Braaaf!"

Of als ik buiten rijd en voel dat ze haar kaak gaat aanspannen. Ze is van het type dat eerst (tractor op 100 meter) probeert vol te houden, maar je voelt de spanning in de kaak oplopen (50 meter) en als het onding vlakbij is (5 meter), wil ze echt WEG.
Dus tijdig schouderbinnenwaarts, stelling etc.

Een goed dier voor de bereden politie wordt ze nooit, maar tractoren passeren zonder zenuwinzinking of regelrecht gevaar: het kostte plm 2 jaar, maar het kan.

**Geplaatst**: 05-09-17 21:04

Re: Schrikachtig, karakter of aangeleerd?

Geplaatst: 05-09-17 21:04

Het enige waar ik duidelijk verandering bij merk, is de manier van de ruiter hoe hij/zij om gaat met die schrikreacties

Schrikt de ruiter ook elke keer, zullen die reacties van het paard alleen maar meer/groter worden, terwijl als de ruiter rustig blijft deze best wel minder of vooral minder heftig kunnen worden.
En ik geloof best dat zoiets echt in het karakter van het paard kan zitten (zo eentje heb ik er ook), maar alles valt en staat in dit geval met hoe de ruiter op die reactie reageerd

**Geplaatst**: 05-09-17 21:13

Geplaatst: 05-09-17 21:13

Karakter, aangeleerd, ruiter, wijze van huisvesting, voeding. Of een combinatie daarvan. En dan puzzelen maar.

Zo heb ik vorige maand ontdekt waarom mijn paard het niet zo heeft op strepen op het wegdek. Kan hij echt een drama van maken en als je er niet goed op inspeelt maakt de factor ruiter het probleem alleen maar groter. Dit zelfde zou natuurlijk ook kunnen gelden voor andere factoren. Als ik hem op stal ga zetten en sportbrok geef zal de reactie natuurlijk anders zijn dan wanneer ik dat niet doe. Ik denk niet dat je zo zwart-wit kunt stellen waar een reactie vandaan komt of wat de oorzaak is. Het loopt vaak in elkaar over.

Met die strepen op het wegdek dacht ik altijd dat hij mij in de maling probeerde te nemen. Maar toen ik vorige maand langs het gebied reed waar hij is opgegroeid (in een begrazing) en waar ik het fenomeen stroommat tegenkwam viel er ineens een kwartje. Ik ben de afgelopen 8 jaar op verschillende manieren met zijn schrikreactie omgegaan, van over strepen heen rossen tot mijn jas eroverheen leggen zodat hij wel durft te lopen. Wat de beste reactie is is altijd weer een kwestie van proberen. Juist doordat er verschillende dingen kunnen spelen. Nu ik weet dat hij daar in de begrazing een dikke opdonder heeft gehad van strepen op de weg kan ik natuurlijk beter/anders reageren wanneer we ze tegenkomen. Ik ben er ook vrij zeker van dat hij op die ene bewuste weg anders zal reageren op de strepen (stroommat dus) dan in zijn huidige omgeving (geen stroommat maar bij voorbeeld strepen asfalt in een andere kleur, treinspoor, kier in wegdek op een viaduct enz). Omdat dat nou eenmaal die plek was.

**Geplaatst**: 05-09-17 21:20

Re: Schrikachtig, karakter of aangeleerd?

Geplaatst: 05-09-17 21:20

Wuis.
Je straft hem niet af maar rijd hem consequent door. Dat geeft alleen maar aan er is niets om voor te vluchten.

Want nu is het ratten geritsel.
Dan is het de wind. Dan is het...
Als je daar steeds in mee gaat word het niet beter.

**Geplaatst**: 05-09-17 21:32

Re: Schrikachtig, karakter of aangeleerd?

Geplaatst: 05-09-17 21:32

Wuis en Bruintje: er zijn andere mogelijkheden dan straffen ("never hit a shyer!" leerde ik al jong).

Doorrijden, aandacht vragen, ontspanning vragen ("doe maar schouderbinnenwaarts, neem maar stelling, volg mijn hand" - let op mij)(verwacht geen ontspanning, maar vraag het wel)
werkt.

Maar zou je de mensen de kost moeten geven die het dier de hoek van het monster doorschoppen of trekken, dan ging het je niet goed.

**Geplaatst**: 05-09-17 21:38

Geplaatst: 05-09-17 21:38

De beste oplossing ligt in de combinatie van karakter van het paard en kunde/geduld/inzicht van de ruiter. Niet elke aanpak werkt voor elk paard. Dat bedoel ik met dat de ene factor (in dit geval de ruiter) de andere factoren (bij voorbeeld karakter of aangeleerd gedrag) kan versterken. Of juist afzwakken, als je de optimale aanpak kiest.

Als je niet WEET wat de oorzaak is zul je moeten gaan zoeken. En dat betekent dus dat je op je gezicht zult gaan tot je de juiste aanpak vindt. Tenzij het je niet uitmaakt hoe het paard er mentaal aan toe is en ervoor kiest om als standaardaanpak geweld te gebruiken.

**Geplaatst**: 05-09-17 21:57

Re: Schrikachtig, karakter of aangeleerd?

Geplaatst: 05-09-17 21:57

Waar lees je geweld?
Consequent staat bij mij niet gelijk aan geweld.

De oorzaak kun je vaak niet wegnemen.
Noem maar een Enge omgevallen boom naast een bospad.
Dan zul je je paard toch geleerd moeten hebben dat als jij aangeeft die hoek, die boom is niet eng dat hij dat ook niet is.

Per paard verschillend hoe je dat leert.
Maar duidelijk en consequent is wel altijd een onderdeel.

**Geplaatst**: 05-09-17 21:59

Geplaatst: 05-09-17 21:59

Ik bedoelde in algemene zin. Maar wellicht dat jij je aangesproken voelt bruintje123?

**Geplaatst**: 05-09-17 22:02

Re: Schrikachtig, karakter of aangeleerd?

Geplaatst: 05-09-17 22:02

Zie bericht Janneke die mijn naam gebruikte en ik het idee had dat jij daar op door borduurde.

**Geplaatst**: 05-09-17 23:45

Geplaatst: 05-09-17 23:45

Koper schreef:
De beste oplossing ligt in de combinatie van karakter van het paard en kunde/geduld/inzicht van de ruiter. Niet elke aanpak werkt voor elk paard. Dat bedoel ik met dat de ene factor (in dit geval de ruiter) de andere factoren (bij voorbeeld karakter of aangeleerd gedrag) kan versterken. Of juist afzwakken, als je de optimale aanpak kiest.

Als je niet WEET wat de oorzaak is zul je moeten gaan zoeken. En dat betekent dus dat je op je gezicht zult gaan tot je de juiste aanpak vindt. Tenzij het je niet uitmaakt hoe het paard er mentaal aan toe is en ervoor kiest om als standaardaanpak geweld te gebruiken.

Precies! Inspelen op het moment en de hoedanigheid van de schrikreactie en de oorzaak. Voor ons (mijn merrie en ik) werkt dit gewoon het beste.
En ach, soms schiet ik in de lach om haar schrikreactie's, juist omdat ze ook wel eens vermakelijk zijn.