Roman, de merriemaker.
Roman, geen springpaardenfokker die zijn naam niet kent.
Maar meestal weinig meer dan alleen de naam. Toch was deze laatst overgebleven Holsteiner Ramzes-zoon een fokhengst die de fakkel van zijn beroemde vader met groot succes verder droeg. Zijn bloed is tot op de dag van vandaag terug te vinden in 15 % van de Holsteiner hengstenstapel, voorwaar een hoog percentage. Zijn invloed op de fokkerijis indrukwekkend, terwijl talloze van zijn nazaten zich hebben onderscheiden op de zwaarste internationale concoursen.
Roman’s specialisme was het produceren van fokmerries. Wanneer zijn naam opduikt in een pedigree – en dat geldt voor zowel de sport als fokkerij – is dat steevast via moeders- of grootmoeders kant. Zijn naam leeft voort in bekende sportpaarden. Om er enkele te noemen: Cantus, Cristobal, Classic Touch, Calvaro 5, Little Rock, Calido…. Zijn nalatenschap is, kenmerkend voor een merriemaker, verdeeld over een groot aantal legitieme porties. Daarom zal het ‘Roman Empire’ tot ver in de 21ste eeuw blijven voortbestaan.
Buiten zijn thuisbasis, Holstein, blijkt Roman (geboren 1960, gestorven 1988) minder bekend te zijn bij het ‘brede’ fokkerspubliek. Wellicht is dit te wijten aan de kenmerkende eigenschap van zijn specialisme, het op de wereld zetten van uitstekende fokmerries. Zulke hengsten vertonen hun verervingskwaliteiten indirect en vertraagt via een waaier van dochters in de 2e en daaropvolgende generaties. Bovendien bestaat in de fokkerijkringen nog steeds de neiging om meer nadruk te leggen op de vaders dan op de moeders. Als vererver heeft Roman zijn sporen nagelaten en het is inmiddels uit de prestaties van zijn afstammelingen gebleven dat hem een postuum eerbetoon toekomt.
Oost en west.
Net als bij Roman gebeurde, bekeek de Duitse jury ook Ramzes aanvankelijk met heel veel scepsis. In zijn nieuwe thuisland Westfalen kwam hij terecht in de ‘fokwaardeklasse 3’. Toen Ramzes op 14 jarige leeftijd arriveerde in Elmshorn (Holsteiner Verband), had niemand daar nog het vermoeden dat dit witte kruisingsprodukt van de Egels Volbloed Rittersporn xx en een Shagya Arabier genaamd Jordi zou uitgroeien van een onbekende Poolse vluchteling tot een legendarisch vaderpaard. Slechts een enkele insider was op de hoogte van de signatuur van Ramzes’ foktechnische achtergrond. In weerwil van het bekende spreekwoord was de hengst het geslaagde resultaat van een rendez-vous tussen oost en west. De in België geboren Rittersporn was een kleinzoon van de toen al om zijn springvererving beroemde Franse volbloed Le Sancy xx; Jordi was in de 3e generatie ingeteeld op Amurath ox en was een prototype van Oostenrijks-Hongaarse fokkerskunst. Maar er was al een eerder ontmoeting tussen oost en west aan vooraf gegaan – deze Amurath ox was ook de vader van de beide halfbroers , die rond 1900 in Holstein respectievelijk Hannover invloedrijke hengstenlijnen stichten.
Koninklijke connecties.
Ramzes’ eigenaar baron Clemens von Nagel had zijn hengst weliswaar na de oorlog gekocht van een Poolse officier, maar hij had hem tijdens de oorlog al gezien bij zijn fokster, de gravin Maria Plater-Zyberk (stoeterij Wojcieskow, 100 km ten zuidoosten van Warschau). Deze aristocrate was een bekende van de laatst regerende (1891-1918) vorst Wilhelm 2 van het koninkrijk Würtemberg. Amurath ox was in 1881 geboren op de koninklijke Württembergse stoeterij Weil. De hengst wordt in de literatuur meestal aangeduid als ‘Amurath 1881’ of ‘Amurath Weil’ ; hij stond van 1885 t/m 1894 aldaar te dekking waarna de koning hem verkocht aan de Oostenrijks-Hongaarse ‘kaiserlich-königliche Gestütsbranche’. Van 1895 tot zijn dood in 1910 stond Amurath ox op de legendarische stoeterij Radautz (nu Roemenië). Daar bracht hij de 2 Noordduitse stamvaders voort. Amurath Weil zelf was inteelt op Amurath 1829. en Amurath 1829 was een zoon van Bairactar, in 1814 ‘in de woestijn’ geboren en het lievelingspaard van de Württembergse koning (1816-1864) Wilhelm 1, bijgenaamd ‘de fokker op de koningstroon’. Aanvankelijk hield de animo van de Holsteiner fokkers voor Ramzes geen gelijke tred met diens koninklijke connecties. De ondanks zijn stokmaat van 166 cm klein aandoende schimmel was niet voorzien van een exterieur van koninklijke allure en zijn dressuurmatig optreden was ook niet om over naar huis te schrijven. De interesse begon pas te groeien op het moment dat zijn eerste kinderen Ramona, Retina en Romanus in de springsport verschenen.
Begeerd sportbloed.
Baron von Nagel had Ramzes voor 2 seizoenen (1951 en 1952) uitgeleend aan het Holsteiner stamboek. Het duurde een jaar of 5,6 voordat de eerste Ramzes-kinderen op concoursen verschenen. En hoe primitief die concoursen achteraf beschouwd ook waren, Ramzes’ naam was meteen gemaakt. Danzij Ramona (mv. Heimatdichter) onder Alwin Schockemöhle, Retina (mv. Lopshorn) onder Fritz Thiedemann en Romanus (mv. Heinzelmann) onder Hans-Günter Winkler. Aan hun prestaties viel direkt op te maken dat ze atletische springers waren met de juiste mentaliteit tussen de oren. Allengs begon de sportkwaliteit van de Ramzes kinderen steeds meer in de smaak te vallen zodat Von Nagel hun vader in 1959 en 1960 nogmaals aan het Holsteiner Verband uitleende. Aan het eind van Ramzes loopbaan was zijn bloed alom begeerd en begon zijn faam, slechts geëvenaard door een handvol andere hengsten, mythische proporties aan te nemen.
Eerherstel.
De Holsteiner fokkers keken uit naar een waardig opvolger. Daarvoor kwam naast Raimond (vader van Ramiro Z) ook Roman in aanmerking. Roman zag het levenslicht in 1960. hij had niet alleen een beroemde vader, ook zijn moeder Dorette had een hoop te bieden. Zij behoorde tot stam 18b-1, waaruit meer goedfokkende hengsten zijn voortgekomen (lagos, Ronald). Het jaar voor Roman had zij Farn (v. Fax 1) gebracht. Daardoor zou zij dus de grootmoeder worden van Nimmerdor, de Nederlandse stempelhengst met 20 goedgekeurde zonen en talloze nakomelingen in de sport. Dorette heeft daarmee een aanzienelijke inbreng in de ontwikkeling van de Nederlandse Warmbloedpaard. Op driejarige leeftijd werd Roman gekeurd als Verbandhengst en legde hij alleszins redelijk examen af (3e plaats). Populair was hij echter niet bij de Holsteiner fokkers. Net zoals bij zijn vader waren er wat opmerkingen te maken over zijn exterieur, noch was de drafbeweging optimaal te noemen.
De magere jaren braken aan en het Verband besloot om Roman uit dienst te halen. Zijn toenmalige eigenaar, de heer H. Blohm, besloot om hem in te zetten in de sport en dat bleek een schot in de roos. Nu pas kon Roman laten zien wat hij waard was. Tussen 1965 en 1971 behaalde hij 30 keer de eerste plaats en sprong hij zich vele malen bij de beste 5 in springparcoursen klassen m en s. zijn ruiter omschreef hem als een paard met een enorme wil om te presteren. Toen ook nog zijn zonen Rocco en Risico de concoursen begonnen te domineren, keerde voor Roman het tij.
Het Verband bleef weinig anders over dan te besluiten de hengst opnieuw in te schakelen in de fokkerij. Roman kreeg eerherstel.
Bloed x Roman.
Na enig uitproberen vonden de fokkers het juiste spoor. Dat wil zeggen dat ‘body builder’ Roman na tegenvallend resultaat niet langer werd losgelaten op de klassiek gebouwde merries van Logger en Heilblutt (‘landbouwtype’), maar partners met meer bloed kreeg aangeboden. Risico (v. Roman mv. Anblick xx) is daar een goed voorbeeld van; hij won 25 maal in de klasse S. Rocco (v. Roman, mv. Cottage Son xx) deed onder L. Gössing, de concurrentie geweld aan; de verwachtingen waren hoog gespannen maar hij verongelukte op jonge leeftijd. Ook Palatina (v. Roman, mv. Waterman – Cottage Son xx) won vele malen in de klasse S. Maar de betekenis van Roman voor de fokkerij begon pas duidelijk te worden toen zijn eerste kleinkinderen (uit zijn dochters) op de concoursvelden verschenen. Gecombineerd met edele hengsten leverden zijn dochters sportpaarden die zowel nationaal als internationaal het hoogste niveau bereikten. De laatrijpe Montevideo (v. Marlon xx, mv. Roman) was een paard met schitterende bewegingen. Op jonge leeftijd had hij wat meer zelfvertrouwen mogen hebben, maar hij groeide uit tot een klasse atleet: brons op de Europese kampioenschappen dressuur, 7e op de Olympische spelen van Los Angeles (1984) en meerdere gouden medailles met de Duitse équipe. Met ladykilller xx en nazaten ontstonden paarden die keuringskampioenen werden (Lamour, Lavarino), het Bundeschapionat wonnen (Exception), goud behaalden op de Olympische Spelen (de moeder van Classic Touch is Landgraf – Roman) of op concoursen de klasse S wonnen (Lovely Boy). Liguster (v. Landsturm, mv. Roman was de verrichtingskampioen van zijn jaargang (1973), maar was slechts 1 jaar in de fokkerij voordat hij stierf. Toch werden nog 5 van zijn zoons goedgekeurd en vestigde 1 van zijn kleinzoons het hoogterecord indoor (2.35 m.).Uit de combinatie met de Cor de la Bryére lijn kwam de grote Cantus (v. Caletto 1, mv. Roman), die al op 13 jarige leeftijd aan het hoofd stond van de Holsteiner dekhengsten in termen van winsom en nazaten. Hij alleen leverde 5 deelnemers aan de wereldbeker finale. Cantus’ zonen Cristobal en Candaletto bezetten de eerste en tweede plaats op het Bundeschampionat van 1994. Zijn zoon Calvaro 5 behaalde zilver op de Olympische Spelen van Atlanta. Uit dezelfde Roman-merrie Monoline en de volle broer van Caletto 1, namelijk Caletto 2, stamt de Zangersheide hengst Calvin Z. Hoewel Calvin Z jarenlang in Engeland ter dekking stond, voerde hij niettemin in 1994 en 1995 de Duitse Zuchtwertschätzung (143 hengsten) aan – op grond van slechts 6 nakomelingen uit 1988, zijn eerste en enige dekseizoen in Duitsland.
Vaste waarde.
De successen van zijn kleinkinderen in de sport hebben de invloed van Roman op de Holsteiner fokkerij danig vergroot. Het Roman-bloed vinden we 37 jaar na zijn geboorte in niet minder dan 15 % van de geregistreerde Holsteiner hengsten (1997). Tot op de dag van vandaag houden Roman-kleinkinderen de naam van hun grootvader in ere. Little Rock (v. landaris) mv. Roman) bijvoorbeeld, die vorig jaar in Lanaken de Wereldtitel veroverde bij de 6 jarigenen kort daarop die van ‘Coming Stallion’, de beste 7 jarige van de Zwolse paardendagen. Carolus 2 (v. Capitol, mv. Roman) was in Lanaken zijn 47 concurrenten te snel af in de strijd om de titel ‘Sire of the World’. Isas (v. Carolus 1, mv. Cantus) dus met een vader en moeder die beide Roman-bloed voeren, werd dit jaar individueel kampioen op het Europees Rijpaardenkamioenschap te Brussel. Buiten Holstein maken ook andere stamboeken gebruik van het Roman bloed. In Studbook Zangersheide opereert bijvoorbeeld behalve Little Rock en Calvin Z ook Catango Z, een zoon van Cantus. Bovendien is High Valley Z via zijn vader Ahorn (v. Nimmerdor, mv. Ladykiller xx) op enige afstand verwant aan Roman via Dorette, moeder van Roman en vadersmoeder van Nimmerdor. Bij het BWP werd goedgekeurd Landino (v. Landgraf, mv. Roman). In de Nederlandse warmbloedstamboeken KWPN en NRPS heeft het bloed van beide ouders van Roman, zowel Ramzes als Dorette, door de inbreng van diverse rechtstreekse zonen en dochters (Ramzes: Raimond, Ramano; Dorette: Farn) een vaste waarde gekregen.
Recept.
Hoewel een garantie op Succes niet bestaat, is de kans dat we met behulp van Roman bloed een goed sportpaard kunnen fokken niet klein. Het recept; bij een merrie met een scheutje Roman bloed, gecombineerd met een bloedvoerende kwaliteitshengst (Ladykiller xx, Marlon xx, Cottage Son xx en Anblick xx en Corde hebben hun waarde ook in dit verband bewezen; andere Franse inbreng moeten we niet bij voorbaat uitsluiten) hoeven we alleen maar een passende partner te zoeken. 1 aspect heeft daarbij aandacht nodig: Roman de merriemaker gaf dochters die gemakkelijk klein fokken. De receptuur eist dus letterlijk een hengst van formaat!
Door dr. L. Huybrechts, foto´s Eylers, Werner Ernst, Sandra Nieuwendijk.
Z Magazine Nr. 4 augustus oktober 1998.
De opgeleefde belangstelling voor Roman is vooral te danken aan zijn dochter Monoline, moeder van de bijna volle broers Cantus (foto) en Calvin Z.
Een zekere laatrijpheid, erfenis van zijn Shagya grootmoeder Jordi, kenmerkt Roman als prototype uit de Ramzes lijn. Eenmaal volwassen ook qua sportaanleg een ware zoon van zijn vader.
Met dank aan: Adriana, zij heeft voor dit artikel gezorgd. Thank you!
