Wat is er mooier dan een aquarium vol met prachtig gekleurde vissen in je woonkamer? De kleuren, grappige acties, de interactie van verschillende vissen met elkaar maken een aquarium al decenia lang populair. Maar wat is er nou precies nodig om vissen te houden? Wat hebben vissen nodig? Hoe moeilijk is het nou echt?
Laten we beginnen met: alles is zo moeilijk als dat je het zelf maakt. Er is een flink bestand aan vissen die ruime toleranties hebben qua temperatuur en waterwaardes. De spectacultaidere vissen zullen vaak lastiger zijn om te houden. Maar, zoals met alles,oefening baard kunst.
Het houden van vissen bestaat basicaly uit de volgende punten:
1) Het kiezen van het soort aquarium
2) Het kiezen van de vissen
3) Het inrichten&opstarten van het aqarium
4) Dagelijks onderhoud.
1) Het kiezen van het soort aquarium & de vissen
Het kiezen van het soort aquarium bepaald voor een groot gedeelte wat voor soort vissen je houden kunt. Als je voor een koud water aquarium gaat, zul je je moeten beseffen dat je daarmee een groot aantal vissoorten mee uitsluit, omdat deze graag warm water hebben.
Als je voor een warm water aquarium gaat moet je je beseffen dat lang niet alle vissen zich prettig voelen bij alle temperaturen. Vissen zijn net mensen, de een heeft het graag wat warmer, de ander wat kouder. Iedere vis heeft een tolerantie tov de temperatuur. Eronder of erboven zullen ze niet direct doodgaan, maar zich wel minder prettig voelen.
Wie weet heb je wel 1 bepaalde vis die je helemaal geweldig vindt, en besluit je om een leefomgeving te creëren die voor deze vis. Het mooie van aquarium houden is dat je alles naar jouw wensen aan kunt passen
Verder kun je nu al kiezen of je een biotoopbak wilt, of een gezelschapsbak. In een biotoopbak probeer je zo goed mogelijk een bepaald gedeelte van de wereld na te bootsen (veel gebruikt is het Malawimeer). Dit doe je door de vissen en planten te kiezen die daar voorkomen. Een gezelschapsbak bestaat uit een mix van verschillende vissoorten vanover de hele wereld die niet perse van origine bij elkaar horen.
Belangrijk: het is voor een beginner zo goed als onmogelijk om een zout-water aquarium te houden. Het houden van zo’n aquarium vereist veel kennis en ervaring.
2) Het kiezen van de vissen
Het kiezen van de vissen is ingewikkeld, maar leuk. Je zult rekening moeten houden met een aantal factoren:
• De eisen die de vis stelt aan de temperatuur van het water
Iedere vis heeft zijn eigen tolerantie voor de water temperatuur. Door vissen uit te zoeken die dezelfde warmte prettig vinden maak je de leefomgeving prettig voor al je vissen.
• De eisen die de vis stelt aan de samenstelling van het water
Maar water is toch gewoon water? Hoezo samenstelling? Wat je je bedenkt als je vissen uitzoekt, is dat we in Nederland vissen van over de hele wereld houden. De samenstelling van water in bijvoorbeeld Japan is heel anders dan die in Afrika. Water heeft verschillende PH waardes, verschilende hardheden. Dit kun je in jouw aquarium met chemicaliën beïnvloeden (te krijgen in de speciaalzaak of online). Het is het beste om te zoeken naar vissen die hetzelfde prettig vinden. Een vis die een lage GH (water hardheid) prettig vind zal zich nooit echt lekker voelen in een aquarium met een hoge hardheid. Er zijn meerdere methodes om de hardheid van het water te veranderen, maar de meest betrouwbare is het toevoegen van speciale middeltjes die in de speciaalzaak te krijgen zijn.
• Het gedrag van de vissen naar anderen toe.
Mensen hebben karakters. De een is wat opvliegender, de ander hangt graag in een groep, de volgende voelt zich het beste in zijn eentje, en de volgende is graag met 1 of 2 vrienden. Voor vissen geld hetzelfde.
- Je hebt scholenvissen, die je altijd in groepjes van minimaal 10 houdt.
- Je hebt vissen van wie de mannetjes absoluut geen andere mannetjes in de buurt dulden (en ermee zullen vechten tot de dood). Deze mannetjes worden er vaak gelukkig van als ze gehouden worden in een koppel (1m – 1v) of een harempje (1m – 2v).
- Je hebt vissen die graag alleen zijn en dus prima in hun eentje gehouden kunnen worden.
Ook werken niet alle soorten vissen in 1 aquarium. Er zijn vissen van wie het mannetje absoluut geen andere vissen met kleurrijke staarten duld. Dit soort ‘karaktertrekken’ zijn verstandig om mee te nemen in de overwegingen.
Ook gaat voor vissen vaak de stelregel op: “past het in de bek? Dan wordt het opgegeten.”• De ruimte die een vis opeist in een aquarium
Iedere vis groeit tot een bepaalde grootte. Neon tetra’s worden bijvoorbeeld maar 4 cm, terwijl een discus vis wel 15 cm kan worden. Hierdoor hebben ze dus verschillende eisen aan de grootte van de bak.
Maar bij het uitzoeken moet je ook rekening houden met de ‘plaats’ in het aquarium die je vis inneemt. Je kunt je aquarium in 2 denkbeeldige lagen indelen
- Bodemlaag
- Middenlaag
- Bovenlaag
Ieder soort vis heeft zijn eigen voorkeur. Zo zal een algeneter op de bodem blijven, veel scholenvissen zitten in de middenlaag, en een goudvis zwemt overal vrolijk doorheen en gebruikt te hele bak. Door dit mee te nemen in de afwegingen van de viskeuze zullen je vissen elkaar niet in de weg gaan zitten en krijg je overal in je aquarium beweging. Een goede ‘basis’ verdeling van je aquarium is:
- 1 of 2 soorten bodemvissen (1 soort als het een scholenvisje is, 2 als het indivuduelere vissen zijn)
- 1 soort scholenvis
- 1 soort die de middenlaag bewoond (dus een koppel, harem of individueel)
- 1 of 2 soorten ‘hele bak vissen’
• De eisen van een vis aan inrichting van een aquarium
Sommige vissoorten willen graag een heel erg vol aquarium met veel planten waar ze zich lekker in kunnen verstoppen. De ander wil graag een stuk hout, de volgende stenen met holletjes erin.
Ook zullen verschillende vissen verschillende eisen stellen aan de hoeveelheid stroming in het water.
Al met al kan het weken duren voordat je hét vissen bestand hebt gevonden dat jij mooi vindt, en wat goed bij elkaar past. Op internet is er veel te vinden over de verschillende soorten vissen en hoe ze gehouden moeten worden. Ook zijn er veel aquarium fora waar mensen zitten die verstand hebben van het houden van vissen die je graag zullen helpen.
Let op: pas het aantal vissen wat je wilt houden altijd aan aan de grootte&inhoud van je aquarium.
3) Het inrichten & opstarten van het aquarium
Nadat je je vissen hebt uitgezocht kun je je aquarium in gaan richten. Als het goed is heb je tijdens het uitzoeken van je vissen gekeken naar wat ze graag willen. Bedenk je dat een aquarium nooit rechtstreeks in de zon mag staan. Dit omdat je dan algengroei in je water krijgt.
Verder is het geheel aan je eigen fantasie om te beslissen wat je in je bak wilt hebben staan. Voor de bodem kun je kiezen om een voedingsbodem onder je mooie bodem te leggen. Het voordeel hiervan is dat je daarmee geen omkijken hebt naar het voeden van je planten. Het nadeel is dat ze maar een half jaar werken en daarna kunnen gaan rotten. Een veel gemaakte keuze is om kleibolletjes bij de wortels van je planten te stoppen, of om speciale vloeibare aquariumplantenvoeding in het water te doen. Dierenwinkels en aquarium speciaalzaken raden vaak een voedingsbodem aan, maar de meeste aquariumhouders hebben hier meer last van dan gemak. De enige planten die echt voordeel hebben bij een voedingsbodem zijn moerasplanten.
De mogenlijkheden voor het inrichten van je aquarium wrden alleen beperkt door je vissen en je eigen creativiteit. Je kunt zand of grind op de bodem leggen, een achterwand in plaatsen of juist niet en voor de doorkijk gaan, je kunt terrassen aanleggen, grotten bouwen van stenen, stukken hout neerleggen (let op: gewoon hout uit het bos is niet geschikt, dit gaat rotten. Bij je speciaalzaak kun je geschikt hout krijgen.)
Als aller eerste kit je je achterwand vast in het aquarium. Je kunt deze kant en klaar kopen, of zelf maken van piepschuim of purr. Op internet zijn hier meerdere handleidingen voor te vinden.
Het handigste is om zodra de achterwand erin zit de bodem te leggen

Om te voorkomen dat je zorgvuldig geplaatste bodem alle kanten op gaat zodra je de tuinslang erin hangt of je emmer leeggiet kun je een schoteltje op de bodem leggen en daar de tuinslang op richten. Als je hele bodem (inc eventuele terrassen) zo’n 5 tot 10 cm onder water staat kun je je plantjes gaan planten. Hoe je dit doet hangt geheel van je eigen smaak af. Veel mensen maken ‘groepjes’ van planten van dezelfde soort omdat het een rustiger beeld geeft.
Zodra je planten en eventuele ornamenten staan kun je de rest van je bak met water vullen. Doe dit om te beginnen ook weer met het schoteltje. Als hij verder vult kun je de schotel eruit halen (het beste voor je een duikersuitrusting nodig hebt om erbij te komen).
Als het aquarium vol is moet je het filter aanzetten, de eventuele verwarming erin hangen, je eventuele opstart cultuur erin doen (een opstart cultuur bestaat uit bacteriën die zorgen dat je water sneller geschikt is voor vissen). Je kunt je verlichting alvast aanzetten.
Het is verstandig om hoe dan ook een verwarming en een koeling aan te schaffen. Als het zomers 32 graden wordt dan kan je bak te warm worden, en ’s winters ’s nachts daalt de temperatuur in veel woonkamers. Als je bak in temperatuur zakt, kunnen zelfs koudwater vissen hieraan overlijden.
En nu komt het saaiste gedeelte: het wachten. Het duurt 3 weken tot een maand voordat je aquarium geschikt is om vissen in te houden. Dit komt doordat er in opstartfase nog maar weinig bacteriën aanwezig zijn. Die moeten zich allemaal nog ontwikkelen en koloniën gaan vormen. In het begin hebben de bacteriën zelfs nog geen goede plaatsen gevonden om zich te vestigen en zo ontstaan in de beginfase wel eens de kaamlaagjes of wordt het water troebel. Dat verdwijnt meestal vanzelf weer.
Eerst ontstaat ammoniak in de bak, (vanuit afvalstoffen die altijd ontstaan zodra je planten in je bak zet). Het eerst vormen zich dan vooral bacteriën (nitrosomonas marina) die van ammonium/ammoniak leven en dit omzetten naar nitriet. We zien dan langzaam het nitrietpeil in het aquarium stijgen (en nitriet is uiterst giftig voor vissen). Nu moeten de bacteriën die nitriet omzetten naar nitraat zich beginnen te vormen. Ook die bacteriën die nitriet naar nitraat omzetten zijn bepaald geen snelle groeiers. Maar ze vermeerderen zich wel wat sneller dan de nitrietvormers. Maar het duurt toch wel 10-140 uur; zeer traag voor bacteriën! Het nitrietpeil kan zo in de opstartfase tot gevaarlijk hoge waarden stijgen. Afhankelijk van de omstandigheden kan deze nitrietpiek zo'n 2 tot wel 4 weken na het opstarten optreden.
Door het water regelmatig te testen (dit kun je zelf thuis doen met een testsetje wat op internet te krijgen is) kun je in de gaten houden wanneer je water geschikt is voor je vissen.
Zodra het water geschikt is voor je vissen (het nitriet pijl is dan 0) kun je naar de aquariumwinkel gaan om je vissen te kopen. Begin met een aantal sterke vissen en breid dit in de loop van 2 weken uit tot je je hele bestand erin hebt zitten.
Let op: als je er eerder vissen in doet, heb je de kans dat ze doodgaan door nitriet vergiftiging. Dit is de aller meest gemaakte beginnersfout.
4) Het dagelijks onderhoud
Het grote genieten kan gaan beginnen. Toch vraagt een aquarium nog wel wat onderhoud.
De vulling van het filter zal zo nu en dan vervangen moeten worden, omdat het vuil is geworden. Om te weten wanneer dit is zul je in de eerste periode regelmatig eventjes moeten controleren. Later zul je merken dat het min of meer een vaste periode heeft. Verder zullen de planten groeien, dus die moeten zo nu en dan gesnoeid worden. Ook gaan er bladeren van de planten dood. Om te voorkomen dat je een slakkenplaag in je aquarium krijgt zul je deze eruit moeten halen.
Natuurlijk moet je ook je vissen voeren. Dit kun je zelf doen, of een voer automaat voor kopen. De voordelen van een voer automaat zijn dat je hem in kunt stellen om meerdere malen per dag kleine hoeveelheden te geven, je rustig een weekeindje weg kunt en je er zelf niet meer aan hoeft te denken (behalve zo nu en dan de batarijen vervange en het voer compartiment bijvullen natuurlijk).
Verder zul je de verlichting aan en uit moeten zetten. Je kunt ervoor kiezen om dit handmatig te doen, of een tijdschakelaar te kopen. Deze plaats je tussen de stekker van je verlichting en het stopcontact. Hierop kun je instellen hoelaat je wilt dat hij aangaat, en hoelaat je wilt dat hij uitgaat. Het voordeel hiervan is weer dat je er zelf niet aan hoeft te denken.
Bedenk je dat een aquarium (zeker in de opstartfase) met zo’n 10 uur per dag verlichting wel aan zijn max zit. Door de rest van de dag de verlichting niet aan te hebben creër je rust voor je vissen. Je kunt ervoor kiezen om het ’s morgens vroeg aan te laten gaan, en 10 uur later weer uit. Voor veel mensen is dit echter de tijd dat ze werken of op school zitten. Je kunt er ook voor kiezen om de verlichting bijvoorbeeld om 1 uur ’s middags aan te laten gaan, en om 11 uur weer uit. Op deze manier heb je er zelf het meeste plezier van.
Al met al is een aquarium houden een lichtelijk ingewikkelde, maar leuke hobby. Er zijn mensen die een aquaria van een paar duizend liter in hun wonkamer hebben staan, met de meest exotische vissen erin.