Geplaatst 
)De onweerstaanbare opkomst van Voltaire
Tegen de verdrukking in, haast als onkruid. Zo heeft Voltaire zich een weg gebaand naar de wereldtop van springverervers. Door kritiek en scepsis onaangedaan schaarde de zoon van Furioso II zich in de rij van Grannus, Gotthard, Landgraf. Wereldsterren, die -net als Voltaire- in het begin van hun carrière met de nek werden aangekeken. Een verhaal over de onweerstaanbare opkomst van een stempelhengst.
Telkens wanneer je als fokker de nuances uit het oog verliest, telkens wanneer je denkt dat de fokkerij eenvoudig is, wordt het tijd om het levensverhaal van Voltaire nog maar weer eens door te lezen. Want tussen de wijsheid van toen en die van nu ligt een wereld van verschil. Nu hoeven we er slechts de springindex bij te pakken, of de Breeding Guide van de WBFSH en dan zie je in één oogopslag dat de preferente Voltaire een heel bijzonder vaderpaard is. Bij het KWPN staat hij qua leverantie van springpaarden al jarenlang op een prominente plaats. Toen eind 1998 de rekeningg van alle springende nazaten werd opgemaakt, zetelde hij met een fokwaardeschatting van 161 (betrouwbaarheid 94%) in de kopgroep, waarin voorts topverervers als Nimmerdor, Burggraaf, Jasper, Renville en Nurzeus de dienst uitmaken.
Minstens zo duidelijk is de taal die de WBFSH Breeding Guide spreekt: maar liefst 20 internationaal springende Voltaire-kinderen hebben hun vader in de top 10 aan de vierde plaats geholpen, achter Ramiro, Espri en Grannus. Waarbij aangetekend dient te worden dat Espri zijn klassering aan slechts twee nakomelingen te danken heeft.
Met andere woorden: je hoeft tegenwoordig geen groot hippoloog te zijn om te beweren dat Voltaire van enorme betekenis is voor de fokkerij. Hoe anders echter was de waardering voor het fokproduct van prof. dr. E. Kuwert, toen hij nog niet in de springring had geëxcelleerd. De keuringscommissie van het Oldenburger Verband liet de zoon van Furioso II en Gogo Moeve (Gotthard x More Magic xx) staan en ook de hengstenkeuringscommissie van het WPN liep niet over van enthousiasme. Logisch, want Voltaire was op de keuring nog maar 1.62 m groot (later groeide hij uit tot 1.68 m) en zijn draf (iets op de voorhand, weinig buiging in het spronggewricht) was verre van ideaal. En van vrij springen op de keuring had in het tijdperk voor de specialisatie nog niemand gehoord.
Tijdens het verrichtingsonderzoek in Ermelo kwamen de springkwaliteiten van Voltaire direct tot uitdrukking. Het verrichtingsrapport spreekt van een 'ontspannen en economische galop, matig ruim, maar zeer regelmatig. Voelt zich bij het springen in zijn element. Onder de man goede techniek, een groot springvermogen en een goede kijk op de hindernis. Bij vrij springen goed op de sprong, bascule zou beter kunnen.'
Tegenwind
Maar daarmee ging de tegenwind voor Voltaire nog niet liggen. De dierenarts stuurde hem tijdens het verrichtingsonderzoek naar de faculteit diergeneeskunde omdat hij een scheve heup zou hebben. In Utrecht kon men echter niets afwijkends waarnemen en zo eindigde Voltaire bij de inschrijving net aan de goede kant van de streep, met als kwalificatie: 'voldoende aanleg als dressuurpaard, veel aanleg als spring- en terreinpaard.'
Ook toen Voltaire onder nummer 356 was ingeschreven in het stamboek bestond er niet veel belangstelling. Het pas opgerichte Paardenproefbedrijf wilde de hengst wel hebben, maar hun oog viel uiteindelijk op Vennoot. Op de hengstenkeuring in Zwolle bood Henk van Tuyl geld. Op 5000 gulden verschil is die handel toen niet doorgegaan. Voltaire´s eigenaren Henk Nijhof en Jan Greve slaken nog regelmatig zuchten van verlichting.
Te langen leste werd de hengst voor drie jaar verhuurd naar het Brabantse Vorstenbosch, waar Gerrit van der Heijden Voltaire tegen een jaargage van 20.000 gulden op stal kreeg. Het eerst seizoen dekte de hengst rond de 80 merries, maar toen Henk Diks in de daaropvolgende winter met Voltaire deelnam aan de hengstencompetitie, bereikte de klandizie de grens van het maximaal toegestane aantal dekkingen. "En dat moest hij allemaal met natuurlijke dekkingen doen", aldus Jan Greve, "dus dan kan je wel nagaan hoeveel merries er drachtig werden."
Nadat Voltaire uitsluitend voor kunstmatige bevruchting beschikbaar kwam, werden juist zeer goede resultaten bereikt, ook via diepvriessperma. In 1997 werd Voltaire getroffen door een infectie, die zijn sperma ernstig aantastte. Inmiddels is dat probleem verholpen en bevrucht Voltaire weer probleemloos. Als internationale beroemdheid is hij overigens over de hele wereld gevraagd en alleen al in Frankrijk worden er jaarlijks tientallen merries met diepvriessperma geïnsemineerd.
De kleinste
Terug naar het voorjaar van 1981. Het is mooi weer en het Nederlandse hengstenopfokkersduo Jan Greve - Henk Nijhof kruist door Duitse dreven, op zoek naar een apart hengst. "We haalden ´m uit een klein koppel", vertelt Greve. "Hij was de kleinste van de groep vol met knuppels. En hij had een mooie kop, met een groot oog erin."
De bedrijfsleider van Gestüt Hahnenmoor beweerde dat de Furioso II-zoon heel goed kon vrij springen en dat werd gelijk waarheid: het hengstje dat later tot mondiale roem zou uitgroeien, sprong met grote wappers over de hindernissen.
De koop werd gesloten en de prijs was voor de familie Greve hoog genoeg om Voltaire (die toen nog geen naam had) voorlopig "Valuta" te noemen. Ervan uitgaande dat Voltaire tot nu toe alleen al bij het KWPN ruim 2300 merries dekte, heeft die bijnaam inmiddels een geheel andere betekenis gekregen...
Bij de aankoopsom moest al gelijk een extra post van 2000 gulden opgeteld worden. Want zoveel geld kost een nieuwe polyester kap op een trailer. 'Valuta' sprong bij het verlaten van zijn geboortegrond over de voorbalk en stak met zijn mooie hoofd door het dak van de trailer. Henk Nijhof mocht van geluk spreken dat hij zijn buurjongen Wim Weenk bij zich in de auto had. Weenk zou jaren later nationale roem oogsten als de man die als laatste de Elfstedentocht beëindigde in het jaar dat een andere paardenfokker, Henk Angenent, de Friese monstertocht won. Weenk kreeg tot taak om bij de jonge hengst in de trailer te blijven. "En als het dan mis dreigde te gaan, zou hij een stok uit het raam steken", herinnert Henk Nijhof zich met een lach. De hele situatie rond de trailer van Nijhof was zeer on-typisch voor Voltaire. De hengst liet zich nadien kennen als een superbraaf paard, een lieverd en favoriet van alle grooms die hem mochten verzorgen.
Voltaire was zelfs zo braaf dat Gerrit Lozeman, voor de gezelligheid op bezoek in Haaksbergen, hem in een oogwenk zadelmak maakte. Jan Greve: "Voltaire stond op de poetsplaats. Gerrit zegt: wat een brave hengst, en hij springt er zó op! Zo braaf en gemakkelijk is Voltaire altijd geweest."
Napoleonsbaan
Op die ene keer na dan, natuurlijk. Die ene keer in Baarlo, tgoen Voltaire 'Optiebeurs' voor zijn naam had staan en door Emile Hendrix werd uitgebracht in de internationale springsport. Eén van Emile´s grooms maakte die dag een buitenrit met de brave hengst. Maar kwam zonder paard terug...
Plots stopt er een vrachtwagen op het erf. "Is dat paard van u?", informeert de trucker. "Welk paard?", luidt de logische wedervraag. "Dat paard dat losliep op de Napoleonsbaan en dat ik maar aan een boom heb vastgebonden."
En daar stond Optiebeurs Voltaire, met een teugel aan een tak geknoopt, kalmpjes temidden van het drukke verkeer van de rijksweg dat hem om de oren vloog.
Emile Hendrix reed op Voltaire en berijdt nu zijn meest succesvolle dochter RBG Finesse. De Limburger kan als geen ander zijn vergelijking trekken. "Het zijn totaal verschillende paarden. Eigenlijk zijn ze tegenpolen. Voltaire was erg flegmatiek, in heel zijn doen en laten. Maar kwam hij in het nauw, dan kon je merken dat het toch een binnenvetter was. Finesse heeft veel meer hart dan haar vader. Maar een groter hart dan dat van Finesse bestaat ook niet. En ze heeft heel veel bloed."
"Voltaire had zelf een prachtige manier van springen, hoewel hij zich achter een beetje vasthield. Iets dat gespannen zijn, waardoor de sprong niet helemaal wordt afgemaakt, heeft hij geërfd van Furioso", aldus Emilie Hendrix.
Het is opvallend dat Voltaire zelf lange tijd een 'four-faulter' was: een fantastisch springpaard, dat vaak dat ene kleine foutje maakte waardoor hij buiten de prijzen viel. Terwijl zijn kinderen doorgaans wél het 'nervige' hebben dat een winnaar nodig heeft. Een andere opmerking is dat de beste Voltaire´s veelal wat langer gelijnd zijn. Meer lengte in het lichaam heeft een positieve uitwerking op het vermogen om de sprong af te maken. "De lengte die Finesse heeft werkt duidelijk in haar voordeel", adlus Emile Hendrix.
Altaire
Hendrix noemt Altaire (uit Winea van Pele, gefokt door G.J. Koerhuis uit Dalfsen) als een voorbeeld van een Voltaire die de sprong achter juist fantastisch afmaakt. "Een ongelooflijk springpaard", zegt Emile niet zonder trots, want de maatschap uit Baarlo verkocht de halfbroer van Double Eagle (v. Legaat) naar Canada, waar Beth Underhill zich dankzij Altaire verzekerd weet van een plaats in het nationale team.
Na Emile Hendrix ontfermde Jos Lansink zich over Voltaire. Onder de stalruiter van Hans Horn ontwikkelde de hengst zich van een 'four faulter' tot een paard dat een dikke proef kon winnen. In Olympia stond de combinatie vooraan en in Berlijn wonnen Jos en Voltaire in 1989 zelfs de Grote Prijs. "In Aken kreeg Voltaire last van een peesblessure", vertelt Jan Greve. "Toen hebben we gezegd: basta, we gaan die hengst niet kapotrijden. Toen hebben we hem uit de sport teruggetrokken."
Furioso II
Voltaire heeft in twee generaties de beste genen van Frankrijk en Hannover in zich verenigd. Zijn vader Furioso II draagt de naam van de volbloed Furioso xx (Precipitation xx x Son in Law xx) die Frankrijk na de oorlog roem verschafte met springpaarden als Kairouan, Lutteur B en Pomone. Furioso II was de volle broer van Mexico, de vader van onze Le Mexico. De moeder van Furioso II en Mexico was Dame de Ranville, die afstamde van Talisman - Le Royal, die we ook aantreffen in de moederlijn van de topvererver Zeus (bij het KWPN Nurzeus geheten).
Zeus staat -en Furioso II stond- ter dekking op station Vorwerk in Cappeln. Bekend is het verhaal over de merkwaardige manier waarop Georg Vorwerk destijds de hand wist te leggen op de bonte vos uit Normandië. Te gast bij de beroemde Franse fokker en hengstenopfokker Alfred Lefèvre hoorde hij het luide gehinnik van een hengst, die hij maar steeds niet te zien kreeg. Omdat hij niet tevreden was over de paarden die hij wel mocht bekijken, bleef hij aandringen om die lawaaimaker ook eens uit de stal te halen. Het kostte vervolgens nog een halve nacht onderhandelen voor de Oldenburgse hengstenhouder zich eigenaar mocht noemen van Furioso II.
De rijkgetekende anglo-normandiër (zijn zoon Voltaire geeft ook geregeld nogal wat wit door) heeft enorm veel betekend voor Duitsland. En via Duitsland ook voor Nederland. In 1968 was Furioso II de beste van de Hengstleistungsprüfung en twee jaar later werd hij uitgeroepen tot kampioen van de hengstenkeuring in Oldenburg. Furioso II heeft heel veel gedekt, maar hij heeft ook veel gebracht. Springpaarden als Filius, Heismann, For Pleasure en Faust Z, dressuurpaarden als Furioso, Falstaff en Fiorio. Zo´n 70 zonen werden goedgekeurd, maar vooraanstaande Duitse fokkers zeggen altijd met spijt in hun stem, dat Nederland met Purioso en Voltaire zeker niet de minste zonen van Furioso II heeft gekregen.
Net als zijn vader in Duitsland heeft de keurhengst Purioso in Nederland beide kanten van de rijpaardfokkerij gediend. Hij bracht dressuurpaarden als Arnoldo Thor, Duvon en Fledermaus en zijn wereldberoemde zoon Cocktail zet de dressuurtraditie van Furioso in Nederland voort. Maar Purioso is ook de vader van Wendela, Balderdash en Curioso en Faldo neemt namens zijn vader Purioso de springvererving waar. Andere goedgekeurde zonen van Furioso II in Nederland zijn Nereus, Thorwald en Forum.
Gotthard
Het leven van Voltaire´s grootvader van moederskant is over hoge toppen en door diepe dalen gegaan. De zoon van Goldfisch II stamde uit een moederlijn die duidelijk het arabische bloed van Amurath ox voerde. Gotthard werd in 1951 goedgekeurd, maar er was nauwelijks emplooy voor deze schimmel. Het dieptepunt van zijn carrière was een baantje als koetspaard.
Gelukkig was hij braaf genoeg om niet gecastreerd te hoeven worden, want toen de weinige producten van hem zich in de sport gingen manifesteren, werd hij ontdekt als een uitzonderlijk vererver van springpaarden. Gotthard vestigde zijn naam met paarden als Goya, Goldika, Queenway Big Q, Gepard, Goldstein, Goldfisch de Lauzelle, en als moedersvader van Athlet, Aloube, Apricot D, Amaretto en Aerobic. De combinatie met Almé was daarbij een klassieke.
Voltaire´s grootvader More Magic xx stond minder op de voorgrond, al is de inbreng van volbloed in combinatie met Gotthard wel heel gunstig. De volbloedhengst More Magic xx kennen we als vader van het Grand Prix dressuurpaard Mon Cherie en als leverancier van genen bij de springpaarden Gammon en Playback.
Gogo Moeve
Maar Voltaire heeft het springen zeker niet alleen van zijn vaderlijke afstamming. Zijn moeder Gogo Moeve bracht drie zonen van Furioso II ter wereld. Voltaire´s broer PS Falkan sprong internationaal, Fandango werd op S-niveau uitgebracht. Van Prinz Miro werd de merrie Petite Fleur geboren, die op 1.40 m-niveau sprong. Jan Greve herinnert zich Gogo Moeve als "een mooie, zwarte bloedmerrie, helemaal geen Gotthard-type. Een mooi, gedraaid model. Het had wel een Pericles xx kunnen zijn. Een enkele keer zie je van Voltaire wel eens zo´n bloederige zwarte of zwartbruine komen. Zo´n type als Bollvorm´s Incredible."
Daarmee noemt Greve het dressuurpaard van Annemieke van der Vorm en er zijn nog wel enkele goede dressuurkinderen van Voltaire te noemen. De bekendste is Foltaire van Günther Seidel, door H. Imkamp gefokt uit Vetronella (Afrikaner xx x Amor). Maar Voltaire drukt uiteraard met name door in de springrichting en dat doet hij op een spectaculaire manier. Weinig hengsten zijn al bij leven zó tot foktechnische wasdom gekomen als Voltaire. Lang is dan ook de lijst van uitmuntende springpaarden die op het allerhoogste niveau hun mannetje staan.
De door J. Belt uit Beilen gefokte Finesse, Rabobank Paard van het Jaar 1997, is natuurlijk de bekendste, Vink Especiale (door M. Derikx uit Heide gefokt uit de Ulft-dochter Biosca) was de troef van Eric van der Vleuten in de Wereldbekerfinale van 1997, maar raakte vervolgens geblesseerd aan een kogel. Christine Delissen en Jacques Verstappen lieten de merrie opereren en ze is nu weer helemaal fit. Maar Erica, zoals ze bij het KWPN heet, is inmiddels ook drachtig van Calvados.
Ian Miller won al menige prijs- en reed talloze malen in Nation Cups -met Play it Again, evenals volle broer Hallo Hallo van Albert Zoer gefokt uit Sophia Bella van Pantheon xx (fokker A. Verhagen uit Schijndel). Dan de sensationeel van de grond springende Quality Time van de Amerikaanse amazone Nicki Shahinian, die met dit fokproduct van K. Peelen uit Renkum deelnam aan de Wereldbekerfinale in 1997. Quality Time heette in Nederland Fadensie en is een dochter van Zwadensie (v. Silvano).
Niagara
A. Tops uit Valkenswaard fokte Dudley uit Zodessa, die bij onderzoek niet bleek af te stammen van Lucky Boy xx. Haar moeder Odessa (v. Jasper) is een dochter van de beroemde Ritta (v. Sinaeda), die tevens de KWPN hengst Zuidhorn leverde. Odessa is ook de grootmoeder van de hengst Niagara (Libero H x Darnels), die onlangs na afloop van het najaarsverrichtingsonderzoek werd ingeschreven in het stamboek. Dudley wordt in de internationale springsport uitgebracht door Lesley McNaught-Mändli.
Bijzonder is het verhaal van Flyinge Electro. C.A. de Koning uit Haaren fokte deze hengst uit de Amor x Porter-afstammelinge Tivoli. Electro werd in Ermelo niet goed genoeg bevonden voor inschrijving in het stamboek, maar ontwikkelde zich onder Peter Eriksson tot een Grand Prix springpaard. In Rome maakten zij op de Wereldruiterspelen deel uit van het Zweedse team. Electro is in Zweden goedgekeurd.
Andere internationaal springende en in het buitenland goedgekeurde zonen van Voltaire zijn Aladdin (door A. Dijkman uit ´s Heerenberg gefokt uit de Darling Boy xx-merrie Zanette), Mezcalero (door Henk Nijhof zelf gefokt uit de Ramiro-merrie Zamira), Flyer (door P. Verwer uit Spijkerboor gefokt uit Briolieta III van Ramiro) en Gyltaire, een zoon van Bergerac´s zusje Alonie (v. Nimmerdor), gefokt door Frans Koster uit Ruinerwold.
Nog niet internationaal, maar al wel fameus is het springkanon in België Kannan (Voltaire x Nimmerdor x Le Mexico), die goedgekeurd is bij het BWP. Andere Voltaire-kinderen die internationaal de aandacht trokken zijn: Florence ASK, Felici, Vivaldi, Fioretta, Isabelle, Dante, Frisbee en Don Carlos M.
Concorde
Een verhaal op zich is natuurlijk Voltaire´s trots in Nederland, de keurhengst Concorde, die zelf internationaal succesvol was onder Jos Lansink (onder meer Nederlands Kampioen in 1994 en winnaar GP van Nordrhein Westfalen in Aken). In de fokkerij onderscheidde Concorde zich al op jonge leeftijd met internationale springpaarden als Gracia MB (Carolein Lankester), Grace (Nona Garson), Gigant (Emile Hendrix) en Holland (Eddie Macken). In de IAN-competitie en in Lanaken is Concorde steevast de hofleverancier met jonge talenten als Viktor, Larone, Burg´s Limerick en Loncorde B, die dit jaar zelfs wereldkampioen werd bij de vijfjarigen. Ook Concorde´s goedgekeurde zonen Holland, Jumbo-Jet, Jacorde, Kastello, Laroche, Larino en Namelus R hebben laten zien over veel talent te beschikken.
De Concorde-nafok heeft een aantal kenmerken die we bij Voltaire kinderen ook tegenkomen: een krachtige afdruk in galop en veel kwaliteit en explosiviteit op de sprong. In de exterieurvererving valt op dat zowel de vader als de zoon een steil achterbeen doorgeeft.
Behalve Concorde heeft Voltaire nog een heel aantal zonen goedgekeurd gekregen voor de KWPN-fokkerij. Het zijn Damocles, Equador, Farmer, Gershwin, Haarlem, Iron, Jeudi, Julius en Lancelot. Dit jaar kwam daar de hengst Now or Never M bij, geboren uit de elite-dochter Imke van Nimmerdor. Op de hengstenkeuring in Den Bosch werd Now or Never M uitgeroepen tot kampioen, terwijl zijn familielid Namelus R de reservetitel voor zich opeiste.
Voltaire wordt volgend jaar 20. De kleinste uit het koppel is in de fokkerij de grootste gebleken. En zijn faam als ambassadeur van het Nederlands gefokte paard kan de komende jaren alleen nog maar groter worden.
Door: Dirk Willem Rosie
Uit: De serie Stempelhengsten, In de Strengen nr. 24, 03 december 1998
