Als je met vrijheidsdressuur wilt beginnen heb je een aantal basisingredienten nodig. Sommigen menen dat een voorwaarde een duidelijke dominantieverhouding is, maar ik zie dat niet zo scherp; Vrijheidsdressuur (VD) kan ook een zeer grote hulp zijn bij het vestigen van de dominantieverhoudingen omdat je paard tijdens het oefenen hiervan relatief vrij is, voer verdient en zo leert dat het ook leuk kan zijn om met een mens om te gaan. En dat is juist vooral belangrijk als je door een 'moeilijke fase' gaat tijdens de andere omgang met elkaar.
Omdat je met de clicker werkt, neem ik aan dat je het paard zo veel mogelijk zelf wil laten uitzoeken en zo min mogelijk voor wilt gaan kauwen. Als dat het geval is, moet je het paard eerst een aantal basisvaardigheden aanleren, zoals geparkeerd blijven staan terwijl jij vrij om hem heen loopt, voetjes optillen op een toucherende zweephulp en achterwaarts stappen op een stem-, zweephulp of je lichaamshouding. Als je paard geleerd heeft om stil te blijven staan hoef je hem niet steeds te corrigeren als hij nietsvermoedend wegstapt als jij naar zijn achterhand loopt. Het voetjes optillen komt in iedere volgende VD-oefening wel terug en het achterwaarts is een ingebouwde veiligheid: als je paard tijdens de Spaanse pas of het steigeren al dan niet per ongeluk zijn actie op jou richt, heb je het achterwaarts nodig als sterke correctie van deze fout, en als veiligheidsmaatregel. Een hoef in je oog is nooit leuk.
Eerst begin je daarom met het 'op scherp' zetten van deze verradelijk eenvoudige oefeningen. Vervolgens kun je met behulp van deze ingredienten aan de echte VD-oefeningen beginnen. Dus waarom dan niet meteen aan het steigeren? Die drie veiligheidsingredienten zitten er toch goed in?
A) Als je met vrijheidsdressuur begint is het goed mogelijk dat je geen flauw benul hebt van de leervaardigheid van het paard. Stel dat hij nieuwe oefeningen erg snel oppikt, maar minder goed is in het koppelen van een hulp aan dat gedrag? Of dat hij weliswaar snel de hulpen leert, maar beter reageert op visuele dan op auditieve hulpen? Of dat hij nogal snel overenthousiast of opgefokt raakt van het werken met voedselbeloningen? Dat zijn vragen waarmee je niet overvallen wilt worden tijdens het aanleren van de wat risicovollere gedragingen. Daarom kun je beter eerst je aandacht richten op de buiging of het compliment, zaken waarbij je de schade aan je omgeving, mocht het misgaan, enigszins beperkt.
B) Het zou goed kunnen dat je voor je aan VD begint weinig ervaring hebt opgedaan met het trainen van dieren, paarden en dit paard specifiek. Je kan dan niet van tevoren inschatten hoe jij zal reageren op teleurstellingen of juist meevallers. Stel dat je paard plotseling erg mooi steigert, ga je daar dan op door of sluit je daarmee de training af? Hoe consequent ben je met het aanleren van duidelijke hulpen? Bestaat er een kans dat je te veeleisend bent, of juist te weinig vooruitgang durft te vragen waardoor je paard zich gaat vervelen? Hoe goed ben je in het shapen (omvormen van gedrag)? Ben je in staat om een paard dat tijdens het steigeren steeds op je af loopt en met de voorbenen trapt te leren om stil te blijven staan en zijn voorbenen tegen het lichaam te houden? Voor je aan het steigeren begint moet je eerst een duidelijk en eerlijk beeld hebben van jouw capaciteiten als trainer. En dat kan alleen als je al enige ervaring met VD hebt opgebouwd. Waar de buiging, het compliment, het liggen, zitten, Spaanse pas enz. heel goed voor geschikt zijn.
C) Steigeren is gewoon een risicovolle oefening omdatde houding het paard ongetwijfeld aan rangordegevechten zal doen denken. Door deze link is het steigeren, net als de Spaanse pas gedrag dat adrenalineverhogend werkt. Dan is het verstandig om enkele goede geestelijke cooling-down oefeningn achter de hand te hebben. In de circustraditie is het bijvoorbeeld niet ongebruikelijk om pas met het steigeren te beginnen als het paard het liggen vlekkeloos beheerst. Het liggen is namelijk geheel tegenovergesteld aan steigeren, niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk.
Dus. Probeer eerst wat ervaring op te doen met andere vrijheidsdressuur oefeningen. Als je paard op een gegeven moment uit zichzelf het steigeren aanbied kun je gerust clicken en van dit aanbod gebruik maken, maar bedenk dan wel dat je dan de nodige ervaring om het gedrag precies zo te vormen als jij wilt, misschien mist. Het aanleren van VD-oefeningen kan trouwens volgens tientallen methodes. Ik zou me daar eerst in verdiepen voor ik me vast zou leggen op bijvoorbeeld Nathalie Pennquitt, of Ernst van Loon. Alleen op die manier doe je recht aan de persoonlijkheid van je paard.
Ik zeg trouwens niet dat steigeren de enige risicovolle oefening is in de vrijheidsdressuur. Het compliment kan, wanneer het slordig uitgevoerd wordt met een verkeerde hoofdhouding tot verwondingen bij paard & trainer leiden, net als de Spaanse pas, de buiging, het liggen, zitten enz. Het steigeren is alleen erg zichtbaar gevaarlijk en geeft door de adrenaline-kick een groter risico op ongewenste herhaling waarbij omstanders een groter risico lopen dan bij bovenstaande oefeningen.
Een lang verhaal, maar ik hoop dat je er iets aan hebt.