De Telegraaf
Uit ONDERZOEK blijkt: jaarlijks 1000 gevallen ruiters blijvend arbeidsongeschikt
door RENÉ STEENHORST
Een stukje rijden op een paard, over het strand bijvoorbeeld, is niet zonder risico´s: jaarlijks raken zo´n 10.000 ruiters gewond.
FOTO: JAAP WOLTERBEEK
GRONINGEN, woensdag
Schrikkende paarden leiden elk jaar in Nederland tot zo´n tienduizend hard gevallen ruiters. In de meeste situaties komen de berijders er met schrammen, blauwe plekken en knikkende knieën vanaf. Echter zo´n 20 procent van de onfortuinlijken belandt na het ter aarde, ter asfalt of ter stoeprand storten in het ziekenhuis. En 10 tot 11 procent is na een dergelijke traumatische paardrijervaring blijvend arbeidsongeschikt.
Dat blijkt uit onderzoek door artsen van de afdelingen Revalidatie en Traumatologie/Chirurgie van het Academisch Ziekenhuis Groningen (AZG). De resultaten, in het kader van een nog niet voltooide promotiestudie van revalidatiearts R. Dekker, staan deze week in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.
In het Groningse universiteitsziekenhuis kwamen tussen 1990 en 1998 net iets minder dan 400 volwassen patiënten terecht. "Een kleine negentig van hen was er ernstig tot zeer ernstig aan toe", stelt dokter Rienk Dekker. "Hun kwetsuren varieerden van inwendige beschadigingen tot en met wervelfracturen met en zonder ruggenmergletsel, schedel- en aangezichtsfracturen en buikletsel, doordat zij bijvoorbeeld een hoef tegen zich aan hadden gekregen."
Vijf jaar na opname, behandeling in het ziekenhuis en/of revalidatie, bleek 30 tot 40 procent van de (ex-)ruiters , onder wie opvallend veel vrouwen , nog hinder dan wel beperkingen te ondervinden van het ongeval van toen. Zij meldden dit in een enquête. Een aantal van hen is nooit meer in de buurt van een paard geweest, laat staan erop.
De analyse van paardrijletsels is onderdeel van een omvangrijkere studie van Dekker naar de langetermijneffecten van sportbeoefening in het algemeen. "Maar de paardrijongelukken sprongen er toch wel uit", vervolgt Rienk Dekker die zijn studie verricht met de revalidatiearts prof. dr. W.H. Eisma, de chirurg-traumatoloog prof. dr. H.J. ten Duis en de medisch socioloog prof. dr. J.W. Groothoff van het Noordelijk Centrum voor Gezondheidsvraagstukken te Groningen. "Een paard is niet zomaar een dier, laat staan wanneer je er vanaf valt. De ruiter bevindt zich bij een galopsnelheid van 30 tot 40 kilometer per uur op een hoogte van gemiddeld 1.75 meter. En dat op een dier van 300 tot 500 kilogram. Er is weinig voorstellingsvermogen voor nodig om te begrijpen wat er met het lichaam van een mens gebeurt wanneer dat onder dat paard terechtkomt."
Jaarlijks kruipen zo´n 800.000 Nederlanders wel eens (of regelmatig) op de rug van een paard. De paardensport heeft een enorme groei doorgemaakt sinds de olympische successen van Anky van Grunsven. Veel aandacht wordt gegeven aan de hoofdbescherming ("Hoewel veel mensen nog altijd zonder cap rijden"); maar de rest van het lichaam van de ruiter is feitelijk weerloos.
Revalidatiearts dr. Rienk Dekker: "Een paard is niet zomaar een dier, laat staan wanneer je er vanaf valt."
FOTO: FRANÇOIS WIERINGA
Dode paardrijslachtoffers waren niet te betreuren in Groningen, weet Dekker. Maar wel in Assendelft; daar stierf begin 2002 een 23-jarige amazone uit Hoofddorp na een val van haar paard. De vrouw wilde op haar paard stappen, juist op het moment dat het dier een stap voorwaarts deed. De berijdster kwam hierdoor achter het zadel op de rug van het paard terecht. "Het dier schrok hier vermoedelijk van, waardoor het door de bak begon te galopperen met het slachtoffer nog op zich", meldde onze correspondent toen. "Bij een betonnen rand viel de amazone achterover van het paard en raakte met haar achterhoofd de rand. In de loop van de avond is zij in het VUziekenhuis te Amsterdam overleden."
Saskia uit Amsterdam werd enige jaren geleden gekatapulteerd door haar paard. Ze reed nietsvermoedend rond in de Hollandsche Manege te Amsterdam, toen ´Red Devil´ ergens van schrok. "Achteraf bezien moet het een stukje achtergebleven kerstversiering zijn geweest dat hem uit balans bracht." Saskia bereidde zich voor op een wilde rit over de Overtoom, waar de manage gesitueerd is. "Dat gebeurde gelukkig niet, maar ik werd welafgeworpen. In het zand.
Mijn rij-instructeur hoorde ´krak´, en schreeuwde onmiddellijk dat niemand mij moest aanraken en dat ik niet mocht bewegen. Hij vreesde, kennelijk op grond van eerdere ervaringen, voor een dwarslaesie. Het bleek inderdaad een gebroken ruggenwervel. Met een ´schepbrancard´ ben ik, compleet met stro en stront, naar het ziekenhuis vervoerd. Daar ben ik geopereerd; een jaar heb ik een strak korset gedragen. Ben er goed vanaf gekomen, ik voel alleen nog een buitje op mijn wervelkolom. Maar ik had ook verlamd kunnen zijn."
