Geplaatst 
Als de tekst te lang is lees dan iig onderaan de acht tips.....
Het paard als therapeut
--------------------------------------------------------------------------------
Waarom is juist míjn paard zo problematisch, heeft het geen vertrouwen, is het bokkig of keert het zich van me af? Waarom helpt soms geen enkele methode? Omdat het vaak helemaal niet aan het dier maar aan de eigenaar ligt. "Het dier spiegelt de ziel van de mens". En als de mens zijn eigen probleem oplost, verandert ook zijn houding ten opzichte van het paard.
Zowel in het Duitse tijdschrift "Freizeit im Sattel" als in het Nederlandse tijdschrift "Onkruid" kwam ik artikelen tegen over dit onderwerp. Een hoogdravend onderwerp? Lees eerst maar eens verder en verplaats je in de onderstaande alledaagse situaties.
Het was een drukke, hektische werkdag, en je hebt niet alles af kunnen maken wat je je voorgenomen had. Je kind is ziek geworden en heeft wat meer aandacht nodig. Je hebt je de hele dag al verheugd op een rit te paard. Je wacht op je man, die je thuis zal komen "aflossen", maar hij komt weer eens te laat en je wordt steeds kwader. Eindelijk is hij er en binnen de kortste keren hebben jullie de grootste ruzie. Je knalt de deur achter je dicht en haast je naar je paard. Nauwelijks tijd voor een begroeting. Jeetje, wat is dat paard weer bokkig vandaag. Woedend schreeuw je tegen je paard en al gauw is hij net zo gestresst als jij. Terwijl het allemaal zo leuk had kunnen zijn.
Velen van ons zullen dit soort situaties herkennen. Ze kunnen voorkomen als je in het dagelijks leven in omstandigheden terechtkomt, waarin je je ergert, en je deze ergernis niet kunt uiten op het moment dat deze ontstaat. Daar zijn natuurlijk veel oorzaken voor te vinden, zoals: je hebt haast, je bent gestresst, je wilt de harmonie niet verstoren, je wilt aardig zijn, er zijn te veel mensen bij, je voelt je niet lekker, enzovoort. Je hebt dan de neiging om je ergernissen op te sparen en pas later weer af te bouwen. Op zo'n moment kan je een "onschuldige" (in dit geval dus je paard) confronteren met jouw frustraties.
In tegenstelling tot ons mensen leven dieren niet in het verleden of in de toekomst, maar leven zij met hart en ziel in het "nu". Dat betekent dat ze spontaan reageren op datgene, wat op dit moment gebeurt. En op dit moment confronteer jij je paard met je opgespaarde ongeduld, en verwacht je dat hij net zo evenwichtig als anders reageert. Wat doet het "in-het-nu-levende" paard: het begrijpt niet wat er mis is, voelt zich onrechtvaardig behandeld en toont spontaan zijn ergernis. Hij spiegelt onmiddellijk jouw zielstoestand van dit moment.
Het gaat er niet om, jezelf te veroordelen of je te ergeren over het feit dat je je stemmingen mee naar de stal hebt genomen. Op het moment dat je jezelf gaat veroordelen voel je je nog slechter en wordt het zelfs een vicieuze cirkel. Als je merkt dat je op dit punt aanbeland bent, is de beste oplossing om je eens als een paard te gaan gedragen. Je zult kunnen beamen dat je paard in de loop der tijd veel van jou heeft geleerd, zoals bijvoorbeeld: hoeven optillen, commando's, oefeningen. Wat kan jij nu op jouw beurt van je paard leren? Wat dacht je van: spontaniteit, directheid, levensvreugde, eerlijkheid en bovenal "leven in het hier en nu". Dat betekent eenvoudig kunnen vergeten wat er vroeger gebeurd is; het enige dat telt is de tegenwoordige tijd, dit moment, vanwaaruit je jouw "zijn" een nieuwe vorm kan geven. Juist nu, op dit moment, heb je de mogelijkheid om opnieuw te beginnen. Dat wordt gemakkelijker naarmate je beter vergeven kan. En dan wordt niet bedoeld het vergeven van je medemensen, maar vooral het jezelf vergeven. Als dat aanvankelijk moeilijk lijkt is het belangrijk dat je leert om geduld met jezelf te hebben en de dingen te accepteren zoals ze gebeurd zijn. Als je er voor openstaat zul je merken dat dieren zeer fijngevoelig reageren op je psychische en zielsgesteldheid van een bepaald moment. In Duitsland (misschien ook in Nederland?) zijn er natuurgeneeskundigen voor dieren, die in hun praktijk systematisch de spiegelfunctie tussen dieren en hun eigenaren bestuderen om een dier adequaat te kunnen behandelen. Een genezingsproces van een dier kan bijvoorbeeld met homeopathische middelen worden geactiveerd. Blijft verbetering, ondanks consequente behandeling, uit, dan kan dit soms komen doordat de eigenaar spanningen in zijn eigen beroeps- of privésfeer overdraagt op het dier. Om dit te illustreren een voorbeeld uit de praktijk van zo'n natuurgeneeskundige. Deze therapeute werd gebeld door een paardenbezitster, omdat haar paard huiduitslag had. Deze uitslag was gedurende drie weken door een dierenarts behandeld, zonder resultaat. De homeopathische behandeling die de natuurtherapeute vervolgens instelde leidde niet tot verbetering van de kwaal. Bij verder onderzoek kwam een slechte nierfunctie aan het licht. Uit ervaring wist de therapeute dat nierproblemen vaak samenhangen met relatieproblemen. Na een gesprek met de eigenares van het paard bleek dat deze grote problemen had in haar relatie. Ze was bereid om dit conflict met haar partner op te lossen; na tien dagen was haar merrie genezen van de huidaandoening.
In een ander geval had een jonge vrouw een ruin gekocht, die bekend stond als zeer evenwichtig en betrouwbaar. Met haar in het zadel liet dit paard zich echter van een hele andere kant zien. Hij verzette zich, ging er vandoor en was allesbehalve werkwillig. De therapeute ontdekte dat achter het kordate en resolute optreden van de vrouw veel angst schuilging. Je ziet het wel vaker, dat juist bij een sport als paardrijden angst wordt verdoezeld door een overdreven fors aanpakken van het paard: wie geeft immers graag toe, dat hij of zij soms bang is voor de enorme "power" van een paard? De eigenares van de ruin werd zich uiteindelijk bewust van de angst die zij eigenlijk had in de omgang met paarden. Door gesprekken en oefeningen leerde zij om haar paard ontspannen tegemoet te treden en na enkele weken toonde het paard de kwaliteiten waarvoor ze het gekocht had: rust en betrouwbaarheid.
Ook in het tijdschrift "Onkruid" komen verschillende mensen aan het woord over dergelijke ervaringen met paarden.
Saskia Verwiel, rijdend in de wedstrijdklasse Prix St. George, combineert haar werk als communicatie-trainster met haar ervaringen als dressuuramazone: "Ik heb mezelf enorm leren kennen door met paarden te werken. Een mens kun je met een kluitje in 't riet sturen. Een paard niet. Die voelt alles, merkt alles wat jij voelt en denkt. En wat je uitstraalt aan stemming dat krijg je net zo hard terug. Het is me regelmatig overkomen dat ik de stal binnenkwam met het idee: 'Kom, ik ga eens effe lekker rijden'. Maar zodra ik op m'n paard zat merkte ik dat het van geen kanten ging. Hij liep houterig. Alles wat ik wilde van hem moest ik drie keer vragen. Hij sloeg op de vlucht, was chagrijnig. Pas toen ik me realiseerde hoe het met mezelf ging, begreep ik wat er aan de hand was. Ik deed zelf precies hetzelfde. Had bijvoorbeeld ruzie met mijn vriend gehad en probeerde dat weg te rijden. Dat werkt niet. Een paard voelt hoe je stemming is en reageert daar heel direct op. Ben je in een boze bui, dan kun je er donder op zeggen dat hij zal proberen om je te grazen te nemen, zoals jij zelf eigenlijk ook het liefste zou doen met degene waar je boos op bent. Hij bokt, wil niet luisteren, of gaat gewoon zitten klieren. Een prachtige spiegel voor mijn verborgen krachten en zwakheden. Maar als het goed gaat, dan hoef je een paard ook maar heel weinig te geven om een heleboel terug te krijgen. Zelfkennis. Inzicht in hoe je anderen benadert. Beter naar je lichaam luisteren. En natuurlijk heel veel plezier van het rijden en even knuffelen met zo'n gigantisch groot beest."
"Sommige mensen vinden het een kick om macht te hebben over zo'n sterk beest. Door op zo'n manier met paarden om te gaan mis je een hoop van wat er eigenlijk mogelijk is," zegt Jacqueline Brouwer, trainster van IJslandse paarden. "En dat geldt trouwens ook voor zo'n manier van omgaan met mensen. Je kunt bijvoorbeeld ontdekken dat je van jezelf denkt dat je andere mensen benadert met interesse, terwijl uit de reactie van je paard blijkt dat je in je houding al de deur dichtgooit. Mensen reageren vaak minder duidelijk, maar paarden hebben gelukkig niet de beleefdheid om toneel te spelen. Ze reageren op wat ze zien en voelen. Wie daar op let, kan er heel wat zelfkennis door opdoen. Ik heb een paard getraind als hobby, terwijl ik zelf als adviseur op een kantoor werkte. Op een gegeven moment merkte ik dat ik niet verder kwam met het paard. Wat ik ook probeerde, hij wilde niet meer doen wat ik hem vroeg. Toen ben ik helemaal opnieuw begonnen en ben overgeschakeld op een andere methode. Ik begon uit te gaan van de spelletjes die paarden zelf doen, de bewegingen die ze leuk vinden om te maken als ze onder elkaar zijn. Geen dwang meer, alleen maar meedoen met zijn spel en daar langzaam aan richting aan geven. Rennen is leuk, een plotselinge bocht naar links is leuk. Maar het wordt pas echt leuk als ik in dat paardenspel een actieve rol kan spelen. Dat werkte uitstekend met het paard. En na een tijdje merkte ik dat ik die houding ook in mijn werk begon toe te passen als ik te maken had met mijn weinig flexibele chef. Niet mijn eigen ideeën willen doorduwen, maar met wat meer tact eerst zien wat hij zelf leuk vond en daarop aansluiten. Zo leerde ik van mijn paard een nieuwe werkhouding. Bij een pas uit IJsland gemporteerde merrie kwam ik ook zo'n les tegen. Elke training was verwarrend en frustrerend voor ons allebei. Ze deed maar niet wat ik van haar wilde. Na heel wat gepuzzel kwam ik erachter dat ik me eigenlijk bij elke opdracht aan haar al excuseerde voor deze inbreuk op haar privacy. Die fout bleek een oude bekende. Ook in het dagelijks leven kan ik mopperen om dingen die ik niet gekregen heb. Bij nader inzien blijkt vaak dat ik er ook niet duidelijk om gevraagd heb. Zo verhoogt omgaan met paarden je zelfkennis en geeft inzicht in hoe je anderen benadert."
Wie alleen af en toe op een paard zit om een eindje te rijden kan ook al veel nieuws opsteken. Hoe belangrijk aandacht en contact zijn bijvoorbeeld. In feite kun je met een paard rijden zonder teugels. Je kunt hem laten weten welke kant je op wil en in welke gang door er alleen maar aan te denken. Telepathie hoeft het niet te zijn. Je lichaam zendt nu eenmaal meer signalen uit dan je zelf weet. Je spant je spieren op een bepaalde manier en dat voelt je paard. Dat lukt alleen als je met je hele aandacht bent bij wat je doet. Als je afgeleid bent, of niet zeker bent van wat je wilt, dan lukt het niet. Je merkt dat direct aan de reacties van je paard. Zo word je je ook snel bewust van je eigen lichaam. Als je zelf scheef zit, loopt je paard ook scheef. Gericht bepaalde spieren gebruiken om een signaal te geven aan je paard kan alleen als je verder volkomen ontspannen en je bewust van je lichaam bent, anders weet je paard niet waar hij op moet reageren. Doordat een paard zo duidelijk en zo direct reageert, kun je met een paard goed oefenen om je beter te concentreren op één ding tegelijk, en helemaal achter een keuze gaan staan. Wil je vooruit, dan ga je vooruit. Die duidelijkheid heb je ook nodig in hoe je een paard benadert. Saskia Verwiel: "Reacties van een paard zijn heel logisch. Ze komen je echt niet halen als je sidderend van angst in een hoekje staat. En als ik ga trekken omdat-ie moet komen, dan trekt hij terug, waardoor we nog verder van elkaar af komen te staan. Dat is in het dagelijks leven ook zo. Een uitnodiging werkt beter. Ik heb wel eens een kennis meegenomen naar de stal. Hij was heel erg voorzichtig en een beetje bangig voor dat grote beest. Hij bleef dus op een afstandje staan en stak zijn hand uit naar het paard, maar zonder hem aan te raken. Daardoor wist het paard niet wat die man nou wilde en legde z'n oren in de nek. 'Kom,' zei ik. 'Pak 'm nou maar eens stevig! Dan ben je duidelijk.' Maar het was een man die niet gewend was aan zo'n benadering. Hij wachtte af wat het paard ging doen en daardoor werd het paard argwanend en geïrriteerd. Daar zal hij in het dagelijks leven ook wel tegenaan lopen. Omgaan met paarden gaat net als met mensen. Anderen kunnen pas je plek erkennen als je die plek ook zelf ingenomen hebt. Dan kun je jezelf blijven zonder over de ander heen te walsen en zonder over jou heen te laten walsen."
(N.B.: Saskia Verwiel en Jacqueline Brouwer leiden samen het Trainingsbureau 'Paard en Partners'. Dit bureau biedt de cursus 'Spelen met de kracht van de dialoog van mens en paard'. Thema's die daarin aan de orde komen zijn o.a. lichaamsbewustzijn, de dynamiek van bewegingen, contact maken en aanwezig zijn, en helder en speels communiceren. In de vervolgtraining vindt een vertaalslag plaats van de dialoog met het paard naar het dagelijks leven en werken. Voor meer informatie: tel. 0317-617639 of 0317-313201.)
Acht tips voor wie zelf paarden (en mensen) wil beleven:
1. Respecteer een paard als zelfstandig wezen, niet als werktuig. (Benader andere mensen altijd als gelijken, stel je op als zelfverzekerd maar geïnteresseerd.)
2. Adem goed door als je een paard benadert. Het paard is belangrijk, maar jij ook. Wees duidelijk in wat je wil, dan kan het paard kiezen of hij mee wil werken of niet. (Geef duidelijk te kennen wat jij wil èn informeer naar het standpunt van de ander.)
3. Geef pas een opdracht als je zeker weet wat je wil. 'Galop' vragen terwijl je eigenlijk niet weet of je dat wel durft, brengt het paard in verwarring. (Sta volledig achter je keuzes en neem de verantwoordelijkheid daarvoor zelf.)
4. Zit zo ontspannen mogelijk, dan kan je paard ook zo ontspannen mogelijk bewegen. (Relativeer, lach jezelf eens vriendelijk toe als je dreigt te gestressed te worden. Een verkrampte houding levert je problemen op en is nog besmettelijk ook.)
5. Straf een paard alleen als je zeker weet dat je niet zelf de fout hebt gemaakt. Wees ook dan duidelijk; paarden delen onderling ook wel eens een lel uit als dat nodig is, maar 't moet wel terecht zijn. (Spreek anderen duidelijk aan op fouten, maar pas als je hebt uitgezocht dat ze die ook werkelijk gemaakt hebben. Valse beschuldigingen blijven lang hangen.)
6. Als je paard de omgeving boeiender vindt dan jou, geef je paard dan wat meer aandacht en concentreer je beter op wat je doet. (Concentratie op dat waar je mee bezig bent is altijd belangrijk. In het hier en nu blijven met je aandacht. Dat kan gemakkelijker zijn door je een doorzichtig scherm om je heen voor te stellen, of een haag van rozen.)
7. Er zitten natuurlijk ook gewoon suffies of getraumatiseerde paarden tussen. Klikt het echt niet tussen een paard en jou (en weet je zeker dat het niet per ongeluk aan jouw intentie ligt), probeer dan een andere. (Als je zeker weet dat je een hekel hebt aan iemand, vermijd dan waar mogelijk confrontaties.)
8. Wees niet te voorzichtig met een paard. 'Pas op' roepen is minder effectief dan vol vertrouwen denken: 'Je kunt het wel'. (Vertrouw op jezelf en anderen. Door te letten op wat goed gaat, bereik je meer dan door te waarschuwen voor wat fout zou kunnen gaan.)
"Het dier spiegelt de ziel van de mens" - er zijn vast nog veel meer praktijkvoorbeelden om over te vertellen. Maar het zou veel beter zijn als iedereen rond dit thema zijn eigen ervaringen gaat interpreteren. Paarden zijn een machtig middel om je eigen gedrag te bestuderen en kunnen je coachen naar een hoger zelfbewustzijn en een betere communicatie met anderen.
(MvR)
(vertaling/bewerking van artikelen uit "Freizeit im Sattel" en "Onkruid")
(terug naar de diverse onderwerpen)
